57.

DZIECI W MIEŚCIE

...drogi, ścieżki rowerowe i główne ciągi piesze są określone wzorcami RÓWNOLEGŁE DROGI (23), PROMENADA (31), ZAPĘTLONE DROGI LOKALNE (49), ZIELONE ULICE (51), SIEĆ CIĄGÓW PIESZYCH A SAMOCHODY (52), ŚCIEŻKI I STOJAKI ROWEROWE (56). Niektóre z nich są bezpieczne dla dzieci, inne — nieco mniej. By zakończyć temat ścieżek i dróg, musimy koniecznie wyznaczyć w samym sercu miasta przynajmniej jedno miejsce, gdzie dzieci będą się czuły wolne i bezpieczne. Właściwie wykorzystany wzorzec DZIECI W MIEŚCIE (57) może odegrać ważną rolę w budowaniu SIECI UCZENIA SIĘ (18).

***

Jeżeli dzieci będą pozbawione możliwości eksploracji całego otaczającego je świata dorosłych, nie będą mogły osiągnąć dojrzałości. Ale nowoczesne miasta są tak niebezpieczne, że nie można pozwalać dzieciom na swobodny proces badania.

To, że dzieciom należy zapewnić dostęp do świata dorosłych, jest tak oczywiste, iż nie trzeba o tym wspominać. Dorośli przede wszystkim przez swoje zachowania, a nie przez to, co mówią, przekazują dzieciom wyznawany kodeks wartości i swój sposób życia. Dzieci uczą się, działając i naśladując zachowania dorosłych. Jeżeli edukacja dziecka nie wykracza poza dom i szkołę, a cały ogromny świat nowoczesnego miasta jest dla niego tajemniczy i niedostępny, dziecko to nie jest w stanie zrozumieć, co tak naprawdę znaczy być osobą dorosłą i nie może naśladować jej w działaniu.

Odizolowanie świata dzieci od świata dorosłych nie zdarza się ani wśród zwierząt, ani w tradycyjnych społeczeństwach. Na wsi dzieci spędzają dzień, nie odstępując ani o krok rolników na polu czy tych, którzy budują domy. Obserwują więc z bliska właściwie wszystkie codzienne prace i działania kobiet i mężczyzn: wytwarzanie garnków, liczenie pieniędzy, leczenie chorych, mielenie ziarna, modlitwę, dyskusję o przyszłości wioski.

Jednak w mieście życie toczy się zbyt szybko i jest tak niebezpieczne, że dzieci nie mogą być pozostawione bez opieki i wałęsać się po okolicy. Nieustannie zagrażają im szybko jadące samochody i ciężarówki lub niebezpieczne maszyny. Istnieje też ryzyko porwania, gwałtu czy napadu. Ponadto najmłodsze dzieci mogą się po prostu zgubić, ponieważ zbyt mało wiedzą o otaczającym je świecie, by znaleźć drogę do domu.

Problem wydaje się prawie nierozwiązywalny. Sądzimy jednak, że przynajmniej częściowo można go złagodzić przez powiększanie tych obszarów miast, gdzie małe dzieci mogą się poruszać samodzielnie, bez opieki dorosłych. Te chronione pasy przeznaczone specjalnie dla dzieci powinny być wystarczająco liczne i powinny mieć tak daleki zasięg, by dzieci stykały się z różnymi zajęciami i sposobami życia dorosłych.

Wyobrażamy sobie starannie wytyczoną ścieżkę rowerową dla dzieci, należącą do większej sieci ścieżek rowerowych. Ścieżka ta przecina interesujące części miasta lub przebiega tuż obok nich. Jest też stosunkowo bezpieczna. Stanowi element systemu, więc wszyscy z niej korzystają. Nie jest to specjalny pas dla dzieci, którego natychmiast zaczęłaby unikać żądna przygód młodzież. Ma własną nazwę i jest oznaczony specjalnym kolorem.

Jest to wyłącznie ścieżka rowerowa i nigdy nie przebiega w pobliżu samochodów. W miejscu przecięcia pasów ruchu drogowego są światła i kładki. Wzdłuż ścieżki stoją sklepy i domy, tak że dorośli zawsze są niedaleko dzieci, szczególnie ludzie starsi, którzy lubią spędzać godzinkę dziennie, siedząc przy ścieżce lub jeżdżąc na rowerze i obserwując dzieci kątem oka.

A co najważniejsze, ścieżka przebiega przez te obszary miasta, które normalnie są poza zasięgiem dziecka: miejsca, gdzie się drukuje gazety, gdzie przywozi się mleko ze wsi i gdzie jest butelkowane, obok pomostu, garażu, warsztatu, w którym wykonuje się drzwi i okna, zaułka na tyłach restauracji, cmentarza.

Dlatego:

W ramach sieci ścieżek rowerowych utwórz system ścieżek, który jest szczególnie bezpieczny — całkowicie oddzielony od samochodów, ze światłami i mostkami na skrzyżowaniach, z domami i sklepami przy nim, tak żeby zawsze wiele oczu widziało, co się dzieje na ścieżce.
Niech ta ścieżka przebiega przez wszystkie sąsiedztwa, aby dzieci mogły do niej dotrzeć, nie przecinając żadnej głównej drogi. Poprowadź ścieżkę przez całe miasto, wzdłuż ulic dla pieszych, przez warsztaty, montażownie, hurtownie, miejsca przesiadek, drukarnie, piekarnie — całe „niewidzialne” życie miasta. Zadbaj, by dzieci mogły swobodnie jeździć na swoich rowerach i trójkołowcach.

***

Otocz ścieżkę dla dzieci oknami, szczególnie z pomieszczeń, które są często używane, tak żeby spojrzenia na ulicę zapewniały dzieciom bezpieczeństwo — OKNA NA ULICĘ (164). Wytycz trasę ścieżki zarówno obok tych miejsc, gdzie przebywają dzieci — POŁĄCZONA ZABAWA (68), PRZYGODOWY PLAC ZABAW (73), SZKOŁY JAK SKLEPIKI (85), DOM DZIECI (86), jak i tych, gdzie są ludzie dorośli — STARSI LUDZIE WSZĘDZIE (40), WSPÓLNOTA PRACY (41), UNIWERSYTET JAK TARGOWISKO (43), MIEJSCA POCHÓWKU (70), LOKALNE SPORTY (72), ZWIERZĘTA (74), SPOŁECZNOŚĆ NASTOLATKÓW (84)...