163.

  W przepięknie urządzonym przydomowym ogrodzie każdy powinien móc pracować i spać, gotować i jeść, bawić się i leniuchować. Bez wątpienia dla kogoś, kto jest zaprzysięgłym mieszkańcem wnętrz, to stwierdzenie brzmi fałszywie i wymaga wyjaśnienia.

  Mieszkaniec naszej strefy klimatycznej z reguły nie robi wypadów z budynku, by się znaleźć w swoim bezpośrednim otoczeniu. Najdalej wysuniętym punktem, z którego korzysta, jest osłonięta weranda. Ogród — jeżeli w ogóle jest jakiś — nie jest wykorzystywany poza przyjęciami ogrodowymi. Nawet gdy opowiada o czymś, co się dzieje na dworze, bardzo rzadko ma na myśli swój ogród. Nie postrzega ogrodu jako potencjalnej przestrzeni do życia. [...] Tak jak salony w czasach naszych babek i dziadków, ogród jest przedmiotem nadmiernej troski. Podobnie jak salon, ogród nie jest przeznaczony do tego, żeby toczyło się w nim codzienne życie. Jest to bardzo dziwne w czasach, które kładą tak silny nacisk na użyteczność. Może to zabrzmi paradoksalnie, jednak stosowane w ostatnich latach szklane ściany w budynkach spowodowały wyobcowanie ogrodu. Nawet tak zwane „okno panoramiczne”, czyli domowa odmiana okna wystawowego, przyczyniło się do odseparowania przestrzeni wewnętrznej od zewnętrznej. Ogród stał się ogrodem dla widza.

  W przeszłości koncepcja domowego ogrodu była zupełnie inna. Przydomowe ogrody przez wieki ceniono przede wszystkim za to, że nadawały się do mieszkania, i za ich prywatność — cechy, które są wyraźnie obce współczesnym ogrodom. Prywatność, tak mało obecnie poszukiwana, była niezbędna tym, którzy chcieli godnie spędzić swoje życie. Sprzężone z domem ogrody starożytności, mimo że zachowane tylko fragmentarycznie, są doskonałym przykładem na to, jak maleńki i — jak się wydaje — mało istotny kawałek terenu może się stać oazą rozkoszy dzięki odrobinie pomysłowości. Choć były to ogródki miniaturowe, to miały wszelkie cechy środowiska przyjaznego człowiekowi.

  Ogrody te były podstawową częścią domu. Mieściły się, zauważmy, w ramach domu. Najlepiej można je opisać jako pokoje pozbawione stropów. Były prawdziwymi zewnętrznymi pokojami dziennymi i właśnie tak postrzegali je mieszkańcy. Na przykład materiały ścienne i podłogowe rzymskich ogrodów nie odbiegały przepychem od wysokiego standardu elementów wewnętrznych części domu. Łączne zastosowanie kamiennej mozaiki, płyt marmurowych, reliefów stiukowych, dekoracji malarskiej — od najprostszych wzorów geometrycznych do najbardziej wyszukanych przedstawień — tworzył nastrój szczególnie sprzyjający duchowemu uspokojeniu. Stropem zawsze było nieustannie zmieniające się niebo.