173.

ŚCIANA OGRODOWA*

...w prywatnych domach zarówno NA WPÓŁ UKRYTE OGRODY (111), jak i PRYWATNE TARASY WYCHODZĄCE NA ULICĘ (140) wymagają ścian. Podobnie jest w wypadku publicznych ogrodów, a nawet małych parków i zieleńców — CICHE ZAKĄTKI (59) oraz DOSTĘPNA ZIELEŃ (60) wymagają jakiegoś rodzaju odgrodzenia od otoczenia, by — na tyle, na ile to możliwe, zachować swoje piękno i spokój.

***

Ogrody i małe parki publiczne nie zapewniają wytchnienia od hałasu, o ile nie są dobrze osłonięte.

Ludziom potrzebny jest kontakt z drzewami, roślinami i wodą. W trudny do określenia sposób ludzie są w stanie odnaleźć pełnię siebie w obecności przyrody, potrafią głębiej wejrzeć w siebie i czerpać ożywczą energię z życia roślin, drzew i wody.

W mieście temu celowi służą ogrody i małe parki, lecz na ogół powstają tak blisko ruchu ulicznego, budynków i miejskiego hałasu, że trudno tam odczuć zbawienny wpływ natury. By mogły rzeczywiście być użyteczne w najgłębszym sensie psychologicznym, muszą zapewnić przebywającym na ich terenie ludziom kontakt z naturą i dlatego muszą być osłonięte od widoku i dźwięków ruchu ulicznego, od budynków i gwaru miasta. To wymaga ścian, solidnych i wysokich, oraz gęstych roślin wokół całego ogrodu.

Te nieliczne małe ogrodzone ogródki w miastach, które są otwarte dla przechodniów, takie jak Alhambra czy kopenhaski Royal Library Garden, prawie zawsze stają się sławne. Ludzie zdają sobie sprawę z panującego tam spokoju i cenią tę atmosferę.

[...] ceglany mur twojego ogrodu czy parku [...] rzeczywiście często z zewnątrz wygląda nieżyczliwie, ale jest w nim więcej skromności niż nieuprzejmości. Zwykle oznacza on, że budowniczy chce odciąć innych nie tyle od widoku swojego ogrodu, ile od oglądania swojej osoby. Jest to równoznaczne ze szczerym stwierdzeniem, że właściciel ogrodu potrzebuje jakiejś cząstki czasu dla siebie, a więc potrzebuje też jakiegoś kawałka terenu na własny użytek i nie chce, by mu się przyglądać, kiedy przekopuje grządki w samej koszuli, bawi się ze swoimi dziećmi, gdy te wrócą ze szkoły, czy też wspomina z żoną dawne czasy, przechadzając się w promieniach zachodzącego słońca. Poza tym ceglany mur ma także praktyczne zastosowanie, chroni bowiem przed wschodnim wiatrem, przyspiesza dojrzewanie brzoskwiń i nektarynek, a jesienią żarzy się jak nasłoneczniony stok. Co więcej, prawidłowo zbudowany ceglany mur może stać bardzo długo, i pięknieje, kiedy jest stary, nabierając odcienia głębokiej purpury, przetykanej gdzieniegdzie zielenią mchów⁷⁹.

Ogrodzone murami ogrody — Mughal

Wzorzec ten odnosi się do wszystkich prywatnych ogrodów i małych parków w miastach. Nie jesteśmy przekonani, czy nadaje się do wszystkich małych parków, ale trudno dokładnie określić miejsca, w których ogród otoczony ścianą jest pożądany, i miejsca, gdzie tak nie jest. Z pewnością są sytuacje, w których mały park, a nawet nieduży ogród, otwarty na gorączkowe życie toczące się wokół, okazuje się właściwy. Jednak o wiele więcej jest otwartych parków i ogrodów, które powinny zostać otoczone ścianą, zatem podkreślamy wagę ogrodzenia w takich miejscach.

Dlatego:

Utwórz jakiś rodzaj zamknięcia, by chronić wnętrze zacisznego ogrodu przed widokami i dźwiękami dochodzącymi z ulicy. Jeśli jest to duży ogród lub park, zamknięcie może być „miękkie”, uzyskane za pomocą krzewów, drzew, stoków i tym podobnych elementów. Im mniejszy ogród, tym „twardsze” i wyraźniejsze musi być jego zamknięcie. W bardzo małych ogrodach formuj zamknięcie, wykorzystując budynki lub ściany, ponieważ nawet żywopłoty i płoty nie wystarczą, by się odgrodzić od dźwięków.

***

Stosuj ściany ogrodowe, by stworzyć pozytywną przestrzeń zewnętrzną POZYTYWOWA PRZESTRZEŃ ZEWNĘTRZNA (106) ale przebij je, umieszczając balustrady i okna, by uzyskać połączenia między ogrodem a ulicą lub między dwoma sąsiadującymi ogrodami — PRYWATNY TARAS WYCHODZĄCY NA ULICĘ (140), ŚCIEŻKA POD TRELIAŻEM (174), PÓŁOTWARTA ŚCIANA (193). Nade wszystko jednak wybij w ścianie otwory, by uzyskać widoki na większe i dalsze przestrzenie HIERARCHIA PRZESTRZENI OTWARTEJ (114), WIDOK ZEN (134)...

⁷⁹J. Ruskin, The Two Paths, New York: Dutton 1907, s. 202-205.