244.

DACHY NAMIOTOWE*

...wokół każdego budynku znajdują się OGRODY DACHOWE (118), PODCIENIA (119), PRYWATNE TARASY WYCHODZĄCE NA ULICĘ (140), POKOJE ZEWNĘTRZNE (163), GALERIOWE OBWÓDKI (166), ŚCIEŻKI POD TRELIAŻAMI (174), MIEJSCA PRZYOKIENNE (180), a nawet MAŁE PARKINGI (103). Wszystkie te elementy staną się subtelniejsze i piękniejsze, kiedy zyskają płócienne dachy i markizy. Dach namiotowy zawsze pomaga w tworzeniu PRZEFILTROWANEGO ŚWIATŁA (238).

***

Jest jakieś szczególne piękno w namiotach i płóciennych markizach. Płótno ma pewną miękkość i giętkość, które pozostają w harmonii z wiatrem, światłem i słońcem. Dom czy jakikolwiek inny budynek — choć częściowo zbudowany z płótna — będzie w bliższym kontakcie z naturą niż budynek zbudowany tylko z twardych, konwencjonalnych materiałów.

W konwencjonalnym budownictwie łatwo uznać, że ściany i dachy albo muszą być solidne, albo może ich w ogóle nie być. Ale płótno czy brezent leżą dokładnie pośrodku. Są półprzezroczyste, przepuszczają trochę wiatru, niewiele kosztują, łatwo je zwijać i rozwijać.

Możemy wskazać trzy typy miejsc, gdzie takie cechy są potrzebne:

1. Markizy — zwijane osłony przeciwsłoneczne nad oknami; użyteczne do filtrowania bardzo jasnego światła słonecznego.

2. Zasłony — ruchome, półotwarte ściany dla pomieszczeń zewnętrznych, balkonów i galerii, to jest miejsc, które są odwiedzane głównie w ciągu dnia, ale mogłyby wiele zyskać dzięki dodatkowej osłonie od wiatru.

3. Podobne do namiotów dachy nad pomieszczeniami zewnętrznymi — namioty chroniące przed mżawką i sprawiające, że pomieszczenia zewnętrzne, treliaże i dziedzińce nadają się do zamieszkania wiosną, jesienią oraz w nocy.

Frank Lloyd Wright tak opisuje zastosowanie przez siebie płóciennych dachów w najwcześniejszych konstrukcjach w Taliesin West¹⁴:

[...] Taliesin Fellowship to pustynny obóz na wielkim płaskowyżu Arizony, który chłopcy, razem ze mną, budują właśnie teraz, żeby żyć i pracować w zimie. Wiele części budynków ma płócienne dachy, wsparte na ramach z drewna sekwoi, spoczywających na masywnych kamiennych ścianach, które powstały przez włożenie płaskich pustynnych kamieni do drewnianych skrzyń, wypełnienie wolnych przestrzeni mniejszymi kamieniami i zalanie całości betonem. Większość dachów namiotowych może być otwierana lub zamykana. [...] Jako że płótno nad głową jest półprzezroczyste, daje bardzo piękne światło do mieszkania i do pracy. Nie doświadczyłem nigdzie czegoś takiego, może poza Japonią — w ich domach z przesuwnymi papierowymi ścianami, czyli shoji¹⁵.

Inny przykład: we Włoszech płócienne markizy są powszechnie używane do osłony południowych i zachodnich okien. Płótno często jest w pięknym jasnym pomarańczowym kolorze i nadaje barwę ulicy oraz ciepłą poświatę wnętrzom pomieszczeń.

Na koniec chcemy opisać, w jaki sposób sami zastosowaliśmy ten wzorzec w projekcie mieszkaniowym w Limie. Zaopatrzyliśmy wewnętrzne patia w ruchome dachy namiotowe. W gorące dni osłony są zwijane i przez okno domu przepływa bryza. Z kolei w chłodne dni płótno jest rozwijane i zamyka dom, dzięki czemu patio nadal może być używane. Zimą w Limie często pojawia się rosa, która zwykle sprawia, że posadzka patio jest wilgotna i zimna przez osiem miesięcy w roku. Dzięki płóciennej osłonie posadzka jest sucha i ciepła, a czas użytkowania patio wydłuża się trzykrotnie. Takie rozwiązanie prawie całkowicie eliminuje potrzebę montowania szklanych okien. Otwory okienne, które wychodzą na patio, zapewniają światło pokojom i mogą być zasłaniane dla zachowania prywatności wizualnej. Ale ponieważ dzięki płóciennym pokryciom do patio nie dociera wilgoć ani zimno, okna nie wymagają szklenia ani stosowania drogich, ruchomych części.

Nasze płócienne dachy nad patio w Peru

Dlatego:

Buduj płócienne dachy, ściany i markizy wszędzie tam, gdzie przestrzenie potrzebują miękkiego światła, częściowego cienia w lecie albo częściowej osłony przed mgłą lub przed rosą w porze jesiennej i zimowej. Buduj je tak, żeby się zwijały i łatwo rozwijały poprzez pociągnięcie linek lub drutów.

***

Zastosuj płócienne markizy szczególnie w tym celu, żeby filtrować światło w oknach, które są zwrócone na zachód i na południe, i oślepiają, ponieważ widać przez nie niebo — PRZEFILTROWANE ŚWIATŁO (238). Kolorowe płótno dodatkowo ożywi dom ORNAMENT (249), CIEPŁE KOLORY (250)...

¹⁴F. L. Wright, The Future of Architecture, London: The Architectural Press 1955, s. 255-256.

¹⁵Shoji lekki ekran z papieru lub innego materiału przepuszczającego światło, osadzonego w drewnianych ramach. Shoji stosowano w japońskich domach jako przesuwne panele między wnętrzem a światem zewnętrznym lub między dwiema przestrzeniami wewnętrznymi (przyp. tłum.).