211.

...układ sklepień dachowych i stropowych wywołuje poziome siły we skierowane na zewnątrz, które wymagają przeciwdziałania — KASKADA DACHÓW (116). Zdarza się też, że w dobrze skonstruowanym budynku każda kondygnacja jest otoczona w różnych miejscach małymi wnękami, miejscami do siedzenia przy oknie, niszami i blatami do pracy, które współtworzą „grube ściany” wokół zewnętrznej krawędzi pomieszceń — MIEJSCE PRZYOKIENNE (180), GRUBE ŚCIANY (197), BLAT KUCHENNY W SŁONECZNYM MIEJSCU (199), WBUDOWANE SIEDZISKA (202), DZIECIĘCE JASKINIE (203), MIEJSCE SEKRETNE (204). Piękno naturalnego budowania polega między innymi na tym, że te grube ściany — ponieważ zawsze wymagają niższego sufitu niż pomieszczenia, do których należą — mogą funkcjonować jako przypory.

  Gdy tylko UKŁAD DACHÓW (209) oraz UKŁAD KONDYGNACJI I STROPÓW (210) stanie się jasny, można tak rozplanować grube ściany, by tworzyły najbardziej efektywne przypory, przejmujące poziome siły wytwarzane przez sklepienia.

  Same ściany zazwyczaj nie będą dosłownie grube, poza szczególnymi sytuacjami, kiedy na przykład buduje się z błota. Częściej grubość ściany jest osiągana za pomocą pianki, tynku, słupów, zastrzałów i membran. W takim wypadku główną rolę odgrywają przede wszystkim słupy, ponieważ to one w największym stopniu zachęcają ludzi do rozbudowania ścian. Na przykład, jeżeli na konstrukcję ściany składają się słupy stojące przed licem ściany, wówczas ściana zachęca do modyfikacji — naturalne i łatwe będzie przybicie do słupów desek i utworzenie siedzeń i półek oraz wprowadzanie innych zmian. Czysta, płaska i pusta ściana nie zachęca do takich rozwiązań. Chociaż teoretycznie człowiek zawsze może dodać element, który będzie wystawać z lica, jednak sama gładkość ściany zmniejsza prawdopodobieństwo podjęcia takiego działania. Załóżmy zatem, że gruba ściana będzie efektywnie wykorzystana, jeżeli stanie się pewną kubaturą określoną słupami.

  Jak to się dzieje, że ściany tego rodzaju usprawiedliwiają wydatki poniesione na ich wzniesienie, wspomagając konstrukcję budynku? Ponieważ budynek został zaplanowany jako konstrukcja pracująca na ściskanie, w której stropy i dachy są sklepieniami — RACJONALNA KONSTRUKCJA (206), tam gdzie sklepienia nie równoważą się nawzajem, działają w nim poziome siły skierowane na zewnątrz.

  Poniekąd można nie dopuścić do powstawania tych sił, nadając budynkowi ogólną formę odwróconej krzywej łańcuchowej — zobacz KASKADA DACHÓW (116). Gdyby to była dokładnie krzywa łańcuchowa, poziome siły rozpierające w ogóle by nie wystąpiły. Rzecz jasna, większość budynków jest w przekroju węższa i bardziej stroma od idealnej krzywej łańcuchowej, pojawiają się zatem pewne siły poziome. Chociaż siły te można przenieść przez rozciągane zbrojenie [!] wieńców (zobacz wzorzec BELKI OBWODOWE (217)), to jednak najprostszy, najbardziej naturalny i stabilny sposób przeniesienia sił poziomych polega na wykorzystaniu w tym celu samego budynku.

  Ta możliwość pojawia się zawsze wtedy, kiedy w budynku są „grube ściany”: wnęki, alkowy, miejsca do siedzenia przy oknach lub inne małe przestrzenie przy zewnętrznych krawędziach pomieszczeń, których sufity są na niższej wysokości niż we właściwych pomieszczeniach i dlatego dachy mogą być ukształtowane jako kontynuacja wewnętrznych sklepień sufitowych. To wymaga, by grube ściany znajdowały na zewnątrz konstrukcji głównego pomieszczenia, tak żeby ich dachy i ściany, wraz z głównym sklepieniem, tworzyły formę zbliżoną do krzywej łańcuchowej.

  Oczywiście rzadko zdarza się, że można zbudować alkowę czy grubą ścianę zbliżoną kształtem do odcinka prawdziwej krzywej łańcuchowej — nawet nie chcemy, by były tak głębokie i tak niskie. Również wtedy, gdy grube ściany i wnęki powstaną wewnątrz linii krzywej łańcuchowej, nadal pomagają przenosić siły skierowane na zewnątrz. Ich funkcjonowanie w charakterze przypór może być jeszcze skuteczniejsze przez zbudowanie nad nimi ciężkiego dachu. Dodatkowa masa będzie kierunkować siły przenoszone z głównego sklepienia nieco bardziej w stronę gruntu.

  Rysunek poniżej przedstawia działanie tego wzorca oraz jego wpływ na wygląd budynku.

  Dlatego:

  Zeby alkowa czy gruba ściana działały jako przypory, zbuduj nad nimi dach, tak by stał się możliwie dokładnym przedłużeniem krzywej sklepienia stropowego w przylegającym bezpośrednio wnętrzu. Obciąż dach przypory dodatkową masą, żeby zmienić kierunek działania sił — SKLEPIENIA DACHOWE (220). Pamiętaj o tym, że grube ściany muszą znajdować się na zewnątrz głównej przestrzeni pomieszczenia, poniżej jego głównego sklepienia — SKLEPIENIA STROPOWO-SUFITOWE (219), dzięki czemu pomogą przenosić siły poziome wytworzone przez główne sklepienie. Kiedy planujesz rozmieszczenie słupów, umieść słup w narożniku każdej grubej ściany, tak by przestrzeń ściany, podobnie jak inne przestrzenie społeczne, stała się rozpoznawalną częścią konstrukcji budynku — SŁUPY W NAROŻNIKACH (212)...