210.

...wzorzec RACJONALNA KONSTRUKCJA (206) mówi nam, że przestrzenie w budynku powinny być sklepione w taki sposób, żeby stropy i sufity mogły być wykonane prawie całkowicie z materiałów odpornych na ściskanie. Aby zaplanować stropy i sufity, musimy dostosować je do różnorodnej wysokości pomieszczeń — ZRÓŻNICOWANA WYSOKOŚĆ POMIESZCZEŃ (190), a na najwyższym piętrze do układu sklepień dachowych — UKŁAD DACHÓW (209).

  Ze wzorca KONSTRUKCJA WYNIKA Z PRZESTRZENI SPOŁECZNYCH (205) wiemy, że sklepienia stropów i sufitów muszą oapowiadać ważnym przestrzeniom społecznym w planie budynku. Istnieje jednak wiele przestrzeni społecznych, które różnią się wielkością, poczynając od takich przestrzeni, jak MIEJSCE PRZYOKIENNE (180) o szerokości zaledwie 1,5 metra, poprzez takie, jak KUCHNIA WIEJSKA (139) o szerokości na przykład 4,5 metra, do połączonych ze sobą przestrzeni, takich jak WSPÓLNE OBSZARY W SERCU BUDYNKU (129), mające szerokość nawet 10 metrów.

  Tam, gdzie sklepienia o różnej rozpiętości sąsiadują ze sobą, musisz pamiętać o tym, by zwracać uwagę na poziom podłogi kondygnacji powyżej. Można tę podłogę utrzymać na jednym poziomie, robiąc mniejsze sklepienia, tak by miały proporcjonalnie wyższe łuki, albo też dodać materiału nad niższymi sklepieniami — zobacz ZRÓŻNICOWANA WYSOKOŚĆ POMIESZCZEŃ (190), albo nawet zbudować stopnie na kondygnacji powyżej, które pozwolą zachować zmiany wielkości sklepień pod spodem.

  Sklepienia na różnych kondygnacjach nie muszą znajdować się idealnie jedne nad drugimi. Pod tym względem są znacznie bardziej elastyczne niż konstrukcja słupowo-belkowa i dlatego lepiej dostosowane do wzorca KONSTRUKCJA WYNIKA Z PRZESTRZENI SPOŁECZNYCH (205). Są jednak pewne ograniczenia. Jeżeli jedno sklepienie zostanie umiejscowione w ten sposób, że obciąża łuk sklepienia niższego, wywoła to niewłaściwy nacisk na niższe sklepienie. Żeby tego uniknąć, możemy wykorzystać fakt, że skupione siły pionowe, oddziałując na ciągły materiał odporny na ściskanie, rozkładają się w dół w ramach stożka o nachyleniu ścian 45 stopni. Jeżeli tylko słupy poniżej znajdą się wewnątrz tego stożka, wyższe sklepienie nie spowoduje strukturalnych szkód w sklepieniu poniżej.

  Aby zachować racjonalną integralność konstrukcyjną systemu sklepień jako całości, sugerujemy, by każde ze sklepień umieszczać tak, że jego obciążenia będą przenosiły się w dół do miejsca, z którego dalej mogą przejść na najbliższe słupy podtrzymujące, znajdujące się poniżej sklepienia, pod kątem nie mniejszym niż 45 stopni (mierzonym od poziomu).

  Pamiętając o tym wszystkim, opracuj plan sklepień swojego budynku. Proponujemy, żebyś starał się skoordynować sklepienia z pomieszczeniami, z doraźnymi wyjątkami tam, gdzie trzeba przesklepić jakiś bardzo duży pokój lub bardzo mały kąt czy alkowę. Kolejny rysunek pokazuje układ stropów i sufitów w prostym budynku.

  Każda przestrzeń, która ma być przekryta sklepieniem, może być zamknięta albo sklepieniem dwukrzywiznowym (rodzaj kopuły na prostokątnym rzucie), albo sklepieniem jednokrzywiznowym (sklepieniem kolebkowym). Sklepienia dwukrzywiznowe są najbardziej racjonalne pod względem konstrukcyjnym, ale kiedy przestrzeń jest długa i wąska, takie sklepienie zaczyna pracować jak sklepienie kolebkowe. Dlatego sugerujemy zastosowanie kopuł dla przestrzeni, w których dłuższy bok nie przekracza dwukrotnej długości krótszego, a sklepień kolebkowych — dla przestrzeni bardziej wydłużonych.

  Proponujemy też stosowanie sklepień kolebkowych w pomieszczeniach znajdujących się bezpośrednio pod dachem. Sam dach jest na ogół sklepieniem kolebkowym — zobacz wzorzec SKLEPIENIA DACHOWE (220), więc najbardziej naturalne jest zamknięcie przestrzeni znajdującej się bezpośrednio pod dachem właśnie tym rodzajem sklepienia.

  Sklepienia opisane w SKLEPIENIACH STROPOWO-SUFITOWYCH (219) mogą mieć rozpiętość od 1,5 do 9 metrów. Ich strzałka (wyniosłość) musi mieć co najmniej 13% krótszej rozpiętości.

  Dlatego:

  Umieść BELKI OBWODOWE (217) ze wszystkich czterech stron każdego sklepienia, wzdłuż górnej krawędzi ściany nośnej lub przekrywając otwory. Kształt sklepień weź ze wzorca SKLEPIENIA STROPOWO-SUFITOWE (219), a kiedy projektujesz przekroje przez sklepienia, pamiętaj o tym, że wieńce stają się coraz niższe na wyższych kondygnacjach, ponieważ słupy muszą być tam krótsze (słupy na najwyższej kondygnacji — około 120 centymetrów, o kondygnację niżej — około 180 centymetrów, o dwie kondygnacje niżej — od 180 do 210 centymetrów, o trzy kondygnacje niżej — około 240 centymetrów) — OSTATECZNE ROZMIESZCZENIE SŁUPÓW (213). Zadbaj o to, by różnice poziomu podłogi współgrały z podziałem na pomieszczenia zaciszne i bardziej publiczne — NAWIERZCHNIA PODŁOGI (233). Zakończ definiowanie poszczególnych przestrzeni, które tworzą sklepienia, stawiając SŁUPY W NAROŻNIKACH (212). Umieść najmniejsze ze wszystkich sklepień wzdłuż krawędzi budynku w ramach POGRUBIANIA ŚCIAN ZEWNĘTRZNYCH (211)...