179.

...wiele dużych pomieszczeń wymaga uzupełnienia przyległymi mniejszymi pokojami i alkowami. Ten i kilka kolejnych wzorców określa formę mniejszych pokoi i alków, które pomagają uzupełnić WSPÓLNE OBSZARY W SERCU BUDYNKU (129), KUCHNIĘ WIEJSKĄ (139), GRADACJĘ PRZESTRZENI DO SIEDZENIA (142), ELASTYCZNĄ PRZESTRZEŃ BIUROWĄ (146), MIEJSCE DO CZEKANIA (150), MAŁE POMIESZCZENIA DO SPOTKAŃ (151) i wiele innych.

  Problem ten jest najostrzej odczuwany we wspólnych pomieszczeniach domu — w kuchni, pokoju rodzinnym, pokoju dziennym. To kwestia krytyczna — jeśli nie zostanie rozwiązana, dom może podzielić rodzinę. Dlatego chociaż sądzimy, że niniejszy wzorzec odnosi się również do miejsc pracy, sklepów i szkół, a właściwie do wszystkich wspólnych pomieszczeń bez względu na to, gdzie się znajdują, skoncentrujemy się na domu i na wykorzystaniu alków wokół wspólnych pokoi rodziny.

  W nowoczesnym życiu główna funkcja rodziny leży w sferze emocji — rodzina jest dla nas źródłem bezpieczeństwa i miłości. Ale te wartości mogą istnieć tylko wtedy, gdy członkowie rodziny mają fizyczne możliwości bycia razem jako rodzina.

  Często okazuje się to trudne. Poszczególni członkowie rodziny przychodzą do domu i wychodzą o różnych porach dnia; nawet kiedy są w domu, każdy z nich ma własne zainteresowania: szycie, czytanie, prace domowe, stolarstwo, budowanie modeli, gry. W wielu domach zainteresowania wymagają udania się do własnego pokoju, przebywania z dala od rodziny. Dzieje się tak z dwóch powodów. Po pierwsze, w zwykłym pokoju rodzinnym jednemu członkowi rodziny może przeszkadzać to, co robią inni, na przykład komuś, kto chce czytać, przeszkadza to, że inni oglądają telewizję. Po drugie, w pokoju rodzinnym nie ma zazwyczaj przestrzeni, gdzie ludzie mogliby pozostawić rzeczy, których nikt nie będzie ruszał. Książki pozostawione na stole jadalnym są przekładane na inne miejsce przed posiłkami, niedokończona gra nie może pozostać rozłożona. Stąd, naturalnie, ludzie nabierają zwyczaju, by zajmować się tymi rzeczami gdzie indziej — z dala od rodziny.

  Aby rozwiązać ten problem, trzeba znaleźć sposób, by członkowie rodziny mogli przebywać razem także wtedy, gdy zajmują się różnymi rzeczami. Oznacza to, że pokój rodzinny wymaga kilku małych przestrzeni, gdzie ludzie mogą wykonywać różne czynności. Przestrzenie te powinny znajdować się na tyle daleko od głównego pokoju, by wszelki nieporządek, jaki w nich powstaje, nie zakłócał wspólnego użytkowania głównego pomieszczenia. Jednocześnie mniejsze przestrzenie trzeba połączyć, by ludzie byli wciąż „razem”, kiedy w nich przebywają, a zatem muszą się one na siebie otwierać. Zarazem powinny być odosobnione, tak by osobie przebywającej w jednej z nich nie przeszkadzała aktywność innych osób. Krótko mówiąc, pokój rodzinny trzeba otoczyć małymi wnękami. Te alkowy powinny być na tyle duże, żeby pomieścić do dwóch osób jednocześnie, czyli powinny mieć około 1,8 m szerokości i 0,9—1,8 m głębokości. Żeby wyraźne zaznaczyć, że są oddzielone od głównego pomieszczenia, tak że nie wprowadzają doń zamętu, a ludzie przebywający w nich mogą zachować prywatność — alkowy powinny być węższe i niższe niż pomieszczenie główne.

  Ponieważ wzorzec ten jest zasadniczy, przedstawimy teraz kilka cytatów z różnych autorów, żeby podkreślić fakt, iż wielu ludzi poczyniło podobne obserwacje:

  A oto fragment pochodzący z Children in the Family (Dzieci w rodzinie): „Nawet jeśli dziecko ma własny pokój, nie lubi być trzymane tam przez cały dzień, ale chce spędzać wiele czasu w innych częściach domu [...]”⁸⁹. I dalej: „[...] cieszy je uwaga, jaką się mu okazuje, i pragnie jej. Lubi pokazywać dorosłym różne rzeczy i pozwala im uczestniczyć w swej radości odkrywania. Poza tym jest przejęte działaniami dorosłych i chciałoby we wszystko wetknąć swój palec”⁹⁰.

  I jeszcze cytat z Sociological Theory of Home Adjustment (Społeczna teoria aranżacji domu) Svenda Riemera:

  Wyraźnie widać zatem, że niemal w każdej rodzinie występują przeciwstawne potrzeby pewnego odosobnienia i pewnej wspólnoty. Nietrudno dostrzec, że w tym samym czasie i w tej samej przestrzeni niewiele różniące się od siebie siły występują we wszystkich wspólnych pokojach. Ludzie chcą być razem, ale jednocześnie potrzebują dostępu do prywatności bez porzucania wspólnoty.

  Jeśli dziesięć lub pięć osób przebywa razem w pokoju, a dwie z nich chcą ze sobą spokojnie porozmawiać na stronie, to muszą znaleźć odpowiednie miejsce. Tylko alkowa lub jakaś jej wersja — wnęka — może zapewnić im prywatność, nie zmuszając ich zarazem do całkowitej rezygnacji z przebywania w grupie.

  Dlatego:

  Sufit w alkowie umieść znacznie niżej niż sufit w głównym pomieszczeniu — ZRÓŻNICOWANA WYSOKOŚĆ POMIESZCZEŃ (190). Stwórz częściową granicę między wnęką a wspólnym pokojem, stosując niskie ściany i grube słupy — PÓŁOTWARTA ŚCIANA (193), MIEJSCE PRZY SŁUPACH (226). Kiedy wnęka jest w ścianie zewnętrznej, przetwórz ją w miejsce przy oknie, z ładnym oknem, niskim parapetem i wbudowanym siedzeniem — MIEJSCE PRZYOKIENNE (180), WBUDOWANE SIEDZISKA (202). Traktuj to miejsce jako POGRUBIENIE ŚCIAN ZEWNĘTRZNYCH (211). Szczegółów dotyczących kształtu alkowy szukaj we wzorcu KSZTAŁT PRZESTRZENI WEWNĘTRZNEJ (191)...