209.
UKŁAD DACHÓW*
..załóżmy, że masz już wstępny plan, w skali, każdej kondygnacji budynku. Wzorce KASKADA DACHÓW (116) i OSŁANIAJĄCY DACH (117) wskazały ci w przybliżeniu, jaki będzie kształt dachu; wiesz dokładnie, gdzie będzie płaski, żeby mogły powstać ogrody dachowe sąsiadujące z pokojami na różnych kondygnacjach — OGRÓD DACHOWY (118). Ten wzorzec pokaże ci, jak otrzymać szczegółowy plan dachów danego budynku, co pozwoli zrealizować wymienione wcześniej wzorce na dowolnym zaprojektowanym przez ciebie rzucie.
***
Opierając się na argumentach przedstawionych we wzorcu KSZTAŁT PRZESTRZENI WEWNĘTRZNEJ (191), wiemy, że większość przestrzeni w budynku organicznym będzie miała — niekoniecznie idealnie — proste ściany, ponieważ tylko wtedy przestrzeń po obu stronach ścian może być pozytywowa, czyli wklęsła.
Na podstawie podobnych argumentów wiemy także, że większość kątów w budynku będzie zbliżona do kąta prostego, czyli będzie zawierać się w przedziale między 80 a 100 stopni.
Wiemy również, że choć w dziedzinie naturalnych planów może występować różnorodność kształtów pomieszczeń, jak kształty półkoliste, ośmiokątne, sześciokątne i tym podobne, to jednak w większości składają się na nie dość dalekie od ideału, niedbałe prostokąty.
Ze wzorca OSŁANIAJĄCY DACH (117) wynika ponadto, że gdy tylko jest to możliwe, całe skrzydła powinny być przykryte jednym dachem, a budynek ma być przykryty mieszaniną dachów płaskich, spadzistych i sklepionych, z przewagą dachów, które nie są płaskie.
Dlatego problem określenia układu dachów możemy sformułować następująco: W jaki sposób, mając arbitralny plan, w rodzaju opisanego powyżej, dostosować do niego układ dachów, który będzie zgodny ze wzorcami KASKADA DACHÓW (116), OSŁANIAJĄCY DACH (117) i OGRÓD DACHOWY (118)?
Zanim wyjaśnimy procedurę szczegółowego określania układu dachów, podamy pięć założeń, które są jej podstawą.
1. Dachy pochyłe mogą być strome i płaskie, sklepione z wypukłą połacią, lub mogą tworzyć sklepienia kolebkowe — tak jak to opisano we wzorcu SKLEPIENIA DACHOWE (220). Ogólna procedura jest taka sama we wszystkich trzech przypadkach. (Dla sklepień określamy nachylenie, podając stosunek wysokości do rozpiętości).
„Nachylenie” sklepionego dachu
2. Załóżmy, że wszystkie dachy w budynku, które nie są płaskie, są nachylone pod mniej więcej tym samym kątem. W danym klimacie i przy określonej konstrukcji dachu jeden kąt nachylenia zwykle jest najlepszy; co więcej, to znacznie upraszcza konstrukcję.
Takie samo nachylenie wszystkich dachów
3. Ponieważ wszystkie dachy są nachylone pod tym samym kątem, dachy przykrywające skrzydła i/lub pomieszczenia o największej rozpiętości będą miały najwyższe szczyty, a te, które przykrywają mniejsze skrzydła i pomieszczenia — odpowiednio niższe. Jest to zasada zgodna ze wzorcami BUDYNEK GŁÓWNY (99), KASKADA DACHÓW (116) i ZRÓŻNICOWANA WYSOKOŚĆ POMIESZCZEŃ (190).
Najwyższe są dachy o największej rozpiętości
4. Każde miejsce, w którym budynek ogarnia jakieś pomieszczenie zewnętrzne czy dziedziniec, wymaga równej linii okapów, tak by powstała przestrzeń „pomieszczenia”. Nieregularna linia dachu, ze szczytami, zazwyczaj niszczy przestrzeń małego dziedzińca. Dlatego konieczne jest, żeby dachy w tych miejscach miały spadek w kierunku dziedzińca, co spowoduje, że okap będzie poziomy.
Niskie krawędzie dachu wokół dziedzińca
5. We wszystkich innych miejscach pozostaw końce budynków i skrzydeł jako ściany szczytowe.
Wersja układu dachów ze sklepieniami z bardzo lekkiego betonu jako dachami
Teraz omówimy zasady zadaszania budynku, korzystając z konkretnego przykładu — domu zaprojektowanego przez nieprofesjonalistę, który stował język wzorców. Plan tego budynku przedstawiamy poniżej. Jest to dom jednokondygnacyjny, bez ogrodów na dachach i bez balkonów.
Najpierw wyodrębniamy największą prostokątną grupę pomieszczeń i przykrywamy ją spadzistym dachem dwuspadkowym, którego kalenica przebiega równolegle do dłuższego boku.
Następnie postępujemy to samo z mniejszymi grupami, dopóki wszystkie większe przestrzenie nie zostaną zadaszone.
Wówczas przykrywamy pozostałe małe pokoje, wnęki i grube ściany dachami jednospadowymi, nachylonymi w stronę zewnętrzną. Dachy te powinny zaczynać się u podstawy dachów głównych, by wspomagać opanowanie sił rozporowych. Ściany zewnętrzne tych małych pomieszczeń powinny być tak niskie, jak to tylko możliwe.
W końcu identyfikujemy przestrzenie zewnętrzne (na rysunku oznaczone jako A, B i C), a otaczające je dachy ścinamy, tworząc trójkątne połacie i wprowadzając naroża, aby zapewnić ciągłą linię okapów wokół tych przestrzeni.
Teraz omówimy nieco bardziej skomplikowany przykład — budynek dwukondygnacyjny.
Zaczynamy od górnej kondygnacji, zadaszając całą sypialnię rodziców i łazienkę jednym dwuspadowym dachem, z kalenicą biegnącą wzdłuż dłuższego boku tej przestrzeni:
Następnie przechodzimy do dolnej kondygnacji, zadaszając skrzydło przeznaczone dla dzieci płaskim dachem tworzącym OGRÓD DACHOWY (118) przy głównej sypialni, a większy pokój dzienny — dachem dwuspadowym, znowu z kalenicą wzdłuż dłuższego boku.
Potem przedłużamy połać dachu głównej sypialni w dół, nad środkowy stryszek.
W końcu przedłużamy linię kalenicy nad pokojem dziennym, aż przebije połać dachu nad środkowym stryszkiem. Przenikające się połacie dachu tworzą wklęsłe kosze. To dopełnia układ dachu.
Przy projektowaniu układu dachów dobrze jest pamiętać o zasadzie konstrukcyjnej przedstawionej we wzorcu KASKADA DACHÓW (116). Kiedy skończysz, całościowy układ dachów powinien tworzyć kaskadę wspierających się nawzajem dachów, w której każdy niższy dach pomaga przenieść poziome siły rozporu, wytworzone przez wyższe dachy, a całościowy przekrój dachów w bardzo ogólnym zarysie przybiera kształt odwróconej krzywej łańcuchowej.
Dlatego:
***
Możesz budować dachy i połączenia między nimi, korzystając z instrukcji zawartych we wzorcu SKLEPIENIA DACHOWE (220). Kiedy skrzydło kończy się w otwartej przestrzeni, zamknij je szczytem o pełnej wysokości; kiedy skrzydło wychodzi na dziedziniec, pochyl szczyt, wprowadzając dodatkową połać, by poziome krawędzie okapów nadawały dziedzińcowi charakter pokoju — DZIEDZIŃCE, KTÓRE ŻYJĄ (115).
Traktuj najmniejsze dachy jednospadowe, które przykrywają grube ściany i alkowy, jako przypory i buduj je tak, by pomagały przejąć poziome siły ze sklepień stropowych i wyższych sklepień dachowych POGRUBIANIE ŚCIAN ZEWNĘTRZNYCH (211)...