153.

...jest to pierwszy spośród wzorców, które ustalają ramowy program przybudówek i domków. Prawidłowo zastosowany, może pomóc w wykorzystaniu wzorców NASZYJNIK PROJEKTÓW SPOŁECZNYCH (45), RODZINA (75), SAMORZĄDNE WARSZTATY I BIURA (80), DROBNE USŁUGI BEZ BIUROKRACJI (81), ELASTYCZNA PRZESTRZEŃ BIUROWA (146), DOMEK NASTOLATKA (154), DOMEK NA STARE LATA (155), DOMOWY WARSZTAT (157). Ogólnie rzecz biorąc, wzorzec ten sprawia, że każdy budynek jest bardziej elastyczny i użyteczny w wielu różnych okolicznościach.

  Kiedy rodzina albo grupa pracowników maleje po odejściu jednej czy dwóch osób, przestrzeń, która staje się pustką, powinna w jakiś sposób zostać zagospodarowana. W przeciwnym razie ludzie, którzy pozostają, będą obijać się o ściany w pustej skorupie, zbyt dużej dla nich. Niektórzy mogą nawet zostać zmuszeni do sprzedania swojej własności i wyprowadzenia ponieważ nie będą w stanie utrzymać tak dużego mieszkania czy domu.

  Z tych samych powodów, ponieważ powiększanie się i kurczenie prawie zawsze jest nieprzewidywalne, to „odłączanie” przestrzeni powinno być odwracalne. Pomieszczenia, które są oddawane do użytkowania bądź wynajmowane obcym ludziom lub instytucjom, mogą znów stać się potrzebne pewnego dnia, gdy zmienią się okoliczności i grupa pracowników czy rodzina ponownie się powiększy.

  Aby budynki miały tego typu elastyczność, nieodzowne jest, żeby ich części były stosunkowo niezależne. Dlatego też niektóre pomieszczenia powinny zawczasu być pomyślane jako potencjalne pokoje do wynajęcia, w razie gdyby wielkość grupy miała się zmienić. Pokoje te wymagają takiego połączenia z resztą domu, które pozwala na ich zamknięcie i wydzielenie, a następnie równie łatwe ponowne przyłączenie. Na ogół oznacza to wyposażenie w oddzielne wejście z zewnątrz, prywatną łazienkę lub bezpośredni dostęp do łazienki oraz być może dostęp do kuchni.

  W Danii Ole Dybbroe opracował schemat budownictwa mieszkaniowego, który wykorzystuje ten wzorzec jako podstawowy generator formy w domu. Domy, które zostały pokazane w publikacji „Enfamiliehuset”, rosną powoli i każda ich część może być złączona z większym gospodarstwem domowym albo zamieszkana jako niezależna jednostka mieszkalna⁶¹. Poniżej przedstawiamy plan czteroczęściowego domu zaprojektowanego przez Dybbroe'a.

  Ogólnie rzecz biorąc, wynajem ma niekorzystny wpływ na środowisko (patrz TWÓJ WŁASNY DOM (79)). Nasze doświadczenie wskazuje, że jedyny rodzaj wynajmu, który nie ma zbyt negatywnych skutków, to wynajęcie pokoju lub części domu wtedy, gdy właściciele zajmują jego zasadniczą część. Właściciel pozostaje na miejscu, więc jest bezpośrednio zainteresowany dobrostanem środowiska i życia wokół, zupełnie inaczej niż nieobecni właściele, którzy traktują nieruchomość tylko jako źródło dochodu. Wówczas najemcy podpisują zwykle krótkoterminowe umowy najmu, ponieważ wolą wynająć pokój, niż brać na siebie ciężar posiadania własności. Jednak nawet w takim przypadku dla właściciela byłoby najlepiej, żeby podzielił się własnością części budynku, z możliwością odzyskania tej przestrzeni. Jednakże przy braku wystarczająco subtelnych form prawnych własności uważamy, że podnajem części budynku przez właściciela, który mieszka na miejscu, jest jedyną formą wynajmu pozbawioną społecznie i fizycznie destrukcyjnego wpływu.

  Dlatego:

  Rozmieść pomieszczenia do wynajęcia tak, by mogły pełnić funkcję DOMKU NASTOLATKA (154), DOMKU NA STARE LATA (155) czy też DOMOWEGO WARSZTATU (157). Wyposaż prywatne wejście w stopniowanie przestrzeni, zgodnie ze wzorcem WEJŚCIE STOPNIOWANE (112). Jeśli pomieszczenie znajduje się na wyższej kondygnacji, zapewnij bezpośredni dostęp do niego z ulicy za pomocą SCHODÓW ZEWNĘTRZNYCH (158). Projektując pokój, pamiętaj o ŚWIETLE Z DWÓCH STRON W KAŻDYM POKOJU (159) i KSZTAŁCIE PRZESTRZENI WEWNĘTRZNEJ (191)...