155.

DOMEK NA STARE LATA**

...we wzorcu STARSI LUDZIE WSZĘDZIE (40) tłumaczyliśmy, że bardzo ważne jest, by w każdym sąsiedztwie mieszkała zrównoważona liczba starszych osób, częściowo skupiona wokół wspólnego miejsca, ale w większości rozproszona wśród innych domów sąsiedztwa. Ten wzorzec bardziej szczegółowo opisuje domy dla osób w podeszłym wieku, zajmując się zarówno tymi, które są częścią grup, jak i tymi, które są wciśnięte między większe domy. Jak zobaczymy, wydaje się pożądane, by każda rodzina miała taki domek połączony ze swoim — RODZINA (75). Tak jak POKOJE DO WYNAJĘCIA (153) czy DOMEK NASTOLATKA (154), domek ten może być wynajmowany lub używany do innych celów w trudnych dla rodziny okresach.

***

Starzy ludzie, zwłaszcza gdy są samotni, stają przed poważnym dylematem. Z jednej strony, istnieją nieodparte siły zmuszające ich do samodzielności: ich dzieci się wyprowadzają, sąsiedztwo się zmienia, ich przyjaciele, żony czy mężowie umierają. Z drugiej strony, sama natura procesu starzenia się powoduje, że starzy ludzie zaczynają być zależni od prostych udogodnień oraz od podstawowych związków ze społeczeństwem wokół siebie.

Dylemat ten często znajduje odbicie w konflikcie ich dzieci. Z jednej strony, czują się odpowiedzialne za swoich rodziców, ponieważ zdają sobie sprawę z ich rosnących potrzeb dotyczących opieki i wygody. Z drugiej strony, ponieważ rodziny ulegają redukcji, konflikty między rodzicami i dziećmi się nasilają i niewielu ludzi może sobie wyobrazić, że będą w stanie lub będą chętni opiekować się swoimi rodzicami, gdy ci zdziecinnieją.

Problem ten może zostać częściowo rozwiązany, gdy każdy dom zamieszkiwany przez nuklearną rodzinę będzie miał gdzieś w pobliżu mały domek, w którym może zamieszkać babcia lub dziadek — na tyle daleko, by byli oni samodzielni, a jednocześnie wystarczająco blisko, by czuć jakąś więź i zapewnić opiekę, gdy pojawią się kłopoty lub gdy zbliża się śmierć.

Konflikt ten ma jednak bardziej ogólny charakter. Nawet gdy całkowicie zignorujemy złożoność relacji między rodzicami i dziećmi, nie ma wątpliwości, że większość osób w podeszłym wieku, w miarę jak się starzeje, musi zmierzyć się z coraz większymi trudnościami. Państwa opiekuńcze starają się zastąpić komfort poszerzonej rodziny, wypłacając starszym ludziom ubezpieczenia społeczne lub emerytury. Taki dochód jest zawsze nieduży, a sytuację pogarsza inflacja. W Stanach Zjednoczonych jedna czwarta populacji w wieku powyżej 65 lat żyje za mniej niż 4 tysiące dolarów rocznie. Wiele starszych osób w naszym społeczeństwie jest zmuszonych do życia w nędznych, małych pokoikach, na tyłach jakiegoś podupadającego domu starców. Nie mogą sobie pozwolić na porządny dom, ponieważ na rynku nie ma przyzwoitych małych domów, odpowiadających ograniczonym dochodom i obniżonej aktywności.

Podobnie jak pierwszy konflikt, również ten drugi — między potrzebą jakiegoś naprawdę małego i skromnego miejsca a potrzebą społecznego kontaktu, widoku przechodniów, kogoś, kogo można pozdrowić, miejsca w słońcu — może być rozwiązany dzięki domkom. Można zaprojektować wiele malutkich domków, rozrzuconych między większymi domami lokalnej społeczności, zawsze usytuowanych przy ciągach pieszych, domków na tyle małych, by rzeczywiście były tanie.

Dlatego:

Buduj małe domki specjalnie dla starszych ludzi. Niektóre z nich buduj dla któregoś z dziadków na działkach większych domów, inne wznoś na własnych działkach, znacznie mniejszych od zwykłych parceli. W każdym wypadku zadbaj o to, by te pomieszczenia były na poziomie terenu, tuż przy ulicy, tam gdzie przechodzą ludzie i skąd jest blisko do usług oraz do wspólnego terenu sąsiedztwa.

***

Być może najważniejszą częścią domku dla staruszka jest ganek i ławeczka przy drzwiach frontowych, ustawiona przy samej ulicy — PRYWATNY TARAS WYCHODZĄCY NA ULICĘ (140), ŁAWKA PRZY DRZWIACH WEJŚCIOWYCH (242). Co do reszty, zaaranżuj domek mniej więcej według wzorca DOM DLA JEDNEJ OSOBY (78). Zadbaj o dostęp do PRACY U SIEBIE (156). Zapewnij w domku OKNO NA ULICĘ (164). Nadając kształt, zacznij od wzorców KSZTAŁT PRZESTRZENI WEWNĘTRZNEJ (191) i KONSTRUKCJA WYNIKA Z PRZESTRZENI SPOŁECZNYCH (205)...