60.

...w samym sercu sąsiedztw i w pobliżu wszystkich wspólnot pracy muszą powstać małe obszary zielone — ROZPOZNAWALNE SĄSIEDZTWO (14), WSPÓLNOTA PRACY (41). Oczywiście najrozsądniej jest tak umieścić tę zieleń, żeby pomagała kształtować granice, osiedla i ciche zakątki — GRANICE PODKULTUR (13), GRANICA SĄSIEDZTWA (15), CICHE ZAKĄTKI (59).

  Parki mają zaspokajać potrzebę odpoczynku wśród zieleni. Jednak są to zazwyczaj duże obszary zielone, oddalone od siebie i rozrzucone na obszarze całego miasta. Bardzo niewiele osób mieszka w promieniu trzech minut potrzebnych na dojście do parku.

  Stwierdziliśmy na podstawie badań, że choć dla ludzi jest ważne, by mogli zregenerować siły podczas spaceru, biegając i bawiąc się na otwartych terenach zielonych, ta potrzeba jest jednocześnie bardzo podatna na zaburzenia. Codziennie korzystają z parków tylko ci, którzy mieszkają w pobliżu, nie dalej niż trzy minuty spacerem. Ci zaś, którzy mieszkają w większej odległości, oczywiście równie mocno potrzebują parków; jednak odległość ta ich zniechęca i wskutek tego nie mogą w pełni zregenerować sił.

  Problem ten można rozwiązać tylko wtedy, jeśli powstaną setki małych parków lub skwerów, na tyle licznych i szeroko rozmieszczonych, że każdy dom i każde miejsce pracy znajdzie się w trzyminutowej odległości od parku.

  Wiemy, że obecnie w pełni uświadamiana jest potrzeba tworzenia parków na terenie miasta. Potwierdzają to badania opinii publicznej z 1971 roku, dotyczące terenów otwartych, przeprowadzone przez Miejski Wydział Zagospodarowania Przestrzennego w Berkeley (Berkeley City Planning Department). Sondaż wykazał, że zdecydowana większość mieszkańców pragnie przede wszystkim przestrzeni zewnętrznej dwóch typów: (a) miłego praktycznego prywatnego balkonu i (b) cichego parku publicznego, do którego można szybko dotrzeć na własnych nogach.

  Ale wpływ, jaki na użyteczność terenów wywiera oddalenie parków od mieszkań zielonych, jest mało znany i rozumiany. Aby przeanalizować ten problem, odwiedziliśmy mały park w Berkeley i zapytaliśmy 22 osoby, które tam zastaliśmy, jak często przychodzą do parku i jak długą drogę musiały pokonać, by do niego dotrzeć. Każdej osobie zadaliśmy następujące trzy pytania:

  Na podstawie odpowiedzi na pierwsze pytanie wyeliminowaliśmy pięć osób, które przyjechały samochodem albo na rowerze. Dzięki odpowiedziom na trzecie pytanie uzyskaliśmy informację, ile razy dana osoba odwiedza park w ciągu tygodnia. Na przykład, jeżeli ostatnio ktoś pojawił się tam trzy dni temu, możemy przypuszczać, że zazwyczaj przychodzi raz w tygodniu. Takie założenie pozwala uzyskać bardziej wiarygodne dane niż otrzymane dzięki bezpośrednim pytaniom o częstotliwość odwiedzania parku, ponieważ opiera się na fakcie, którego dana osoba jest pewna, a nie na ocenie trudno uchwytnej częstotliwości.

  Wyniki badań przedstawiono w tabeli zamieszczonej na poprzedniej stronie. W pierwszej kolumnie wpisano liczbę przecznic, które ludzie musieli przejść, by dotrzeć do parku. W drugiej kolumnie — powierzchnię obszaru w kształcie pierścienia, który leży w danej odległości. Obszar tego pierścienia jest proporcjonalny do różnicy dwóch kwadratów. Na przykład miara powierzchni pierścienia w odległości trzech przecznic wynosi: 3² - 2² = 5.

  W trzeciej kolumnie wymieniono liczbę osób, które przyszły do parku z określonej odległości (liczba przecznic), przy czym pomnożyliśmy liczbę osób przez liczbę ich wizyt w parku w ciągu tygodnia. W wyniku tego otrzymaliśmy miarę wskazującą, ile razy park został odwiedzony w ciągu tygodnia przez wszystkie osoby, które przyszły tam z obszaru danego pierścienia.

  W czwartej kolumnie znajduje się liczba wizyt w parku w ciągu tygodnia podzielona przez powierzchnię pierścienia. Jeżeli przyjmiemy, że ludzie na całym jego obszarze są rozmieszczeni w przybliżeniu równomiernie, uzyskamy prawdopodobieństwo, z jakim osoba mieszkająca na obszarze danego pierścienia wybierze się na spacer do parku w danym tygodniu, oznaczone literą P.

  W piątej kolumnie zamieściliśmy logarytm dziesiętny prawdopodobieństwa P.

  Już pobieżna analiza danych z tabeli pozwala stwierdzić, że o ile prawdopodobieństwo P maleje o połęwę między jedną a dwiema przecznicami, o tyle między dwiema a trzema przecznicami maleje ono czterokrotnie. Później tempo spadku tej wartości się zmniejsza. To dowód na to, że indywidualne korzystanie z parku radykalnie zmienia charakter, jeżeli dana osoba mieszka dalej niż o trzy przecznice od parku.

  Aby uzyskać dokładniejsze dane, przeanalizujmy związek między odległością a logarytmem P. W normalnych okolicznościach częstotliwość korzystania z danego centrum będzie się zmieniała zgodnie z funkcją spadku odległości P = Ae^-Br, gdzie A i B są stałymi, a r to promień. Oznacza to, że jeżeli zachowanie oraz motywacja pozostają stałe w odniesieniu do odległości i przedstawimy na wykresie zależność logarytmu P i promienia, to powinniśmy otrzymać linię prostą. Każde odchylenie od linii prostej to próg, gdzie jeden rodzaj zachowania i motywacji zamienia się na inny. Przedstawiono to na zamieszczonym na następnej stronie wykresie.

  Widzimy, że krzywa, która powstała, przypomina literę S. Na początku opada pod pewnym kątem, następnie staje się bardziej stroma, a potem ponownie jej przebieg przybiera bardziej płaski kształt. Najwyraźniej próg, w którym motywacja i zachowanie ludzi zdecydowanie się zmieniają, przebiega między odległością od parku o dwie, trzy przecznice.

  Ci ludzie, którzy mieszkają blisko terenów zielonych, korzystają z nich bardzo intensywnie — krzywa ma strome nachylenie i jest bardzo wrażliwa na wzrost odległości. Ludzie mieszkający daleko od tych terenów rzadko z nich korzystają (wskazuje na to mniejsze nachylenie krzywej), a ich zachowanie nie jest tak uzależnione od odległości. Wygląda na to, że te osoby, którym łatwo jest dotrzeć do terenów zielonych, reagują na nie spontanicznie i w pełni, natomiast osoby mieszkające daleko straciły świadomość istnienia zieleni i cierpią na stępienie odczuwania przyjemności płynących z użytkowania zieleni — dla nich zieleń przestała być istotnym elementem sąsiedzkiego życia.

  Najwidoczniej osoby mieszkające w promieniu dwóch lub trzech przecznic od parku (w odległości trzyminutowego spaceru) są w stanie zaspokoić swoją potrzebę dostępu do terenów zielonych, jednak większa odległość w znacznym stopniu im to utrudnia.

  To zakłócenie wydaje się dość nieoczekiwane. Wiemy, że ludzie, którzy mieszkają blisko terenu zielonego, chodzą tam dość często — przypuszczalnie dlatego, iż potrzebują odpoczynku. Pozostali, którzy mieszkają dalej niż o trzy minuty drogi od terenu zielonego, także potrzebują relaksu. Jednak w ich przypadku odległość uniemożliwia zaspokojenie tej potrzeby. Wniosek wydaje się więc oczywisty — aby zaspokoić tę potrzebę, każdy mieszkaniec, a więc także każdy dom i każde miejsce pracy, powinny znajdować się w takiej odległości, by droga do parku nie trwała dłużej niż trzy minuty.

  Pozostaje jedno pytanie: jak duży musi być teren zielony, aby odpowiadał potrzebom człowieka? Biorąc pod uwagę pełnioną przez teren funkcję, odpowiedź jest prosta. Musi być wystarczająco duży, aby przynajmniej w samym jego środku człowiek mógł obcować z przyrodą z dala od pośpiechu i hałasu. Z naszych szacunków wynika, że aby park spełniał te wymagania, powinien mieć powierzchnię 5,5 tysiąca metrów kwadratowych, a w najwęższym miejscu nie mniej niż 45 metrów.

  Dlatego:

  Zwróć szczególną uwagę na stare drzewa, dbaj o nie — MIEJSCA DRZEWNE (171). Uformuj zieleń tak, żeby tworzyła jedną lub więcej pozytywowych przestrzeni wnętrze otoczone przez drzewa, murki, budynki, a nie przez drogi czy samochody — POZYTYWOWA PRZESTRZEŃ ZEWNĘTRZNA (106), ŚCIANA OGRODOWA (173) i może wydziel jakąś część zieleni, by pełniła specjalne funkcje w danej społeczności — ŚWIĘTA ZIEMIA (66), MIEJSCA POCHÓWKU (70), LOKALNE SPORTY (72), ZWIERZĘTA (74), SPANIE W MIEJSCACH PUBLICZNYCH (94)...