54.

...pod wpływem wzorców RÓWNOLEGŁE DROGI (23) i SIEĆ CIĄGÓW PIESZYCH A SAMOCHODY (52) ścieżki będą stopniowo tworzyły sieć dróg dochodzących pod kątem prostym do głównych ulic, a nie wzdłuż nich, jak to się dzieje obecnie. Jest to całkiem nowa sytuacja, która wymaga zupełnie nowego sposobu traktowania.

  Tak będzie się działo zawsze wtedy, gdy ścieżka i droga będą biegły na tym samym poziomie. Ani białe linie malowane na drodze, ani przejścia dla pieszych, ani światła drogowe, zarówno stałe, jak i ze specjalnym guzikiem, nie zmienią tego, że samochód waży tonę lub więcej i rozjedzie każdego przechodnia, o ile prowadzący auto nie zahamuje. Najczęściej jednak kierowcy reagują właściwie. Ale każdy z nas wystarczająco wiele razy słyszał o wypadkach, kiedy hamulce zawiodły lub kierowca zasnął, że jest czujny i stale uważa.

  Przechodzący przez ulicę będą się czuli bezpiecznie i komfortowo tylko wtedy, gdy przejście dla pieszych stanie się fizyczną przeszkodą, która zagwarantuje, że samochody zwolnią i ustąpią pierwszeństwa przechodniom. W wielu miejscach zgodnie z prawem to piesi mają pierwszeństwo przed samochodami. Tymczasem tam, gdzie ścieżki przecinają drogi, techniczne rozwiązania dają pierwszeństwo samochodom. Droga jest ciągła, gładka, zachęca do szybkiej jazdy i przerywa ścieżkę pieszą na skrzyżowaniu. To właśnie ciągła powierzchnia drogi sugeruje, że samochody mają pierwszeństwo przejazdu.

  Jak powinno wyglądać przejście przez ulicę, aby spełniało potrzeby pieszych?

  To, że piesi czują się bezpieczniej, poruszając się po chodniku na wysokości około 45 centymetrów ponad drogą, zostało opisane we wzorcu PODWYŻSZONY CHODNIK (55). Ta sama zasada, nawet w jeszcze większym stopniu, dotyczy miejsc, gdzie piesi przechodzą przez jezdnię. Ludzie przechodzący przez ulicę muszą być dobrze widoczni z drogi. Zarazem samochody powinny być zmuszone do zwolnienia przy zbliżaniu się do przejścia. Oba warunki zostaną spełnione, gdy ciąg pieszy będzie przecinał drogę na wysokości od 15 do 30 centymetrów ponad jezdnią, która w tym miejscu przejścia jest na takim samym poziomie. Spadek 1:6 lub mniejszy jest bezpieczny dla samochodów, a wystarczająco duży, by wymusić zwolnienie. Aby przejście dla pieszych było lepiej widoczne z większej odległości i aby podkreślić prawa pieszych, ścieżka może być oznaczona markizą na krańcu jezdni — DACHY NAMIOTOWE (244).

  Wiemy, że ten wzorzec jest raczej niezwykły¹⁰¹. Z tego powodu istotne wydaje się nam to, aby czytelnicy nie starali się stosować go na każdej drodze jako zasadę, ale tylko tam, gdzie jest bardzo potrzebny. Proponujemy przeprowadzenie prostego eksperymentu, który wykaże, czy dane przejście wymaga zastosowania omawianego wzorca, czy też nie.

  Kilka razy wybierz się do określonego przejścia o różnych porach dnia. Za każdym razem policz, ile sekund musisz czekać, zanim możliwe stanie się przejście na drugą stronę. Jeżeli średni czas oczekiwania przekracza dwie sekundy, zalecamy zastosowanie tego wzorca (wzorzec opiera się na twierdzeniu Buchanana, że drogi budzą obawę pieszych, gdy ruch kołowy na danej ulicy powoduje, iż czas oczekiwania na przejście wynosi więcej niż dwie sekundy¹⁰²). Jeżeli nie da się przeprowadzić tego eksperymentu lub droga jeszcze nie powstała, można obliczyć prawdopodobieństwo czasu oczekiwania, korzystając z poniższego wykresu. Ilustruje on, jakie natężenia ruchu w powiązaniu z szerokością jezdni będą zazwyczaj wpływały na średnie opóźnienia dłuższe niż dwie sekundy.

  Na koniec jeszcze jedna uwaga. Tego wzorca pewnie nie da się wprowadzić tam, gdzie kontrolę nad systemem ulic wciąż sprawują inżynierowie drogowi. Mimo to nie wolno zignorować najistotniejszego zagadnienia funkcjonalnego. Otóż duża, szeroka droga, z kilkoma pasami, o dużym natężeniu ruchu, może stworzyć niemal nieprzekraczalną barierę dla człowieka. Aby przynajmniej częściowo rozwiązać ten problem, tworzy się wysepki — jedną na środku drogi, a nawet więcej — między przylegającymi pasami. Wysepki ułatwiają przejście przez ulicę z bardzo prostego powodu. Kiedy próbujesz przekroczyć szeroką ulicę, musisz poczekać na przerwę w ruchu równocześnie na wszystkich pasach. To właśnie czekanie na tę zbieżność przerw jest największym problemem. Ale jeżeli możesz przeskakiwać od wysepki do wysepki, gdy tylko pojawi się jakaś przerwa w ruchu na którymś pasie, za każdym ruchem po jednym pasie uda ci się przekroczyć jezdnię w mgnieniu oka. Stanie się to szybko, ponieważ przerwy na pojedynczym pasie ruchu zdarzają się wielokrotnie częściej niż długie przerwy na wszystkich pasach jednocześnie. Jeżeli więc nie da się podnieść przejścia, przynajmniej zastosuj wysepki: będą one spełniały funkcję podobną do kamieni, po których przekracza się rzekę.

  Dlatego:

  Po jednej lub drugiej stronie drogi poszerz ciąg pieszy tak, by powstał malutki placyk, na którym wokół przystanku autobusowego skupią się stoiska z jedzeniem — PUBLICZNE PLACYKI (61), PRZYSTANEK AUTOBUSOWY (92), STOISKA Z JEDZENIEM (93). Stwórz w tym miejscu jedną lub dwie zatoczki postojowe dla samochodów osobowych i autobusów — MAŁE PARKINGI (103). Jeśli ciąg pieszy od przejścia musi biec wzdłuż drogi, to niech znajduje się tylko po jednej stronie i będzie możliwie szeroki oraz podniesiony względem jezdni — PODWYŻSZONY CHODNIK (55). Być może zechcesz zbudować markizę, treliaż albo płócienny daszek — ŚCIEŻKA POD TRELIAŻEM (174), DACHY NAMIOTOWE (244)...