185.

KRĄG SIEDZEŃ*

...dzięki zastosowaniu wzorca GRADACJA PRZESTRZENI DO SIEDZENIA (142) powstaje wiele rodzajów miejsc do siedzenia w budynkach biurowych, w domach czy pracowniach. Niektóre mają charakter oficjalny, inne — nieoficjalny, niektóre są duże, inne małe — po części rozmieszczone zgodnie ze wzorcem STOPNIOWANIE INTYMNOŚCI (127). Ten wzorzec dotyczy fizycznego układu dowolnej przestrzeni do siedzenia, oczywiście może być też pomocny w stopniowym tworzeniu sekwencji przestrzeni do siedzenia, jedna po drugiej.

***

Kilka krzeseł, sofa i krzesło, sterta poduszek — to oczywiście zupełnie zwyczajne przedmioty w życiu każdego człowieka, a jednak sprawienie, żeby sprzyjały one ożywieniu i wygodzie kontaktów międzyludzkich, jest rzeczą delikatnej natury. Większość aranżacji tych miejsc razi sterylnością, ludzie omijają je, nic się tam nie dzieje. Wokół innych z kolei życie w jakiś sposób wzbiera, gdyż koncentrują i wyzwalają energię. Na czym polega różnica między nimi?

Być może najistotniejsze jest wzajemne usytuowanie miejsc siedzących. Krąg siedzeń wymaga zasadniczo tego samego układu co WSPÓLNE OBSZARY W SERCU BUDYNKU (129), tyle że w miniaturze. Konieczne jest zatem stworzenie wyraźnie określonego obszaru, leżącego przy głównych trasach przejść, lecz nimi nieprzeciętego i tak umieszczonego, żeby przechodząc obok, można było swobodnie przystanąć, porozmawiać, wesprzeć się o oparcie krzesła, przysiąść na chwilę, zmienić miejsce, znowu powstać. To bardzo ważne. Powody są takie same jak te podane we wzorcu WSPÓLNE OBSZARY W SERCU BUDYNKU (129) — tylko skala jest tu inna.

Istotny jest również kształt kolisty, łukowaty. Kiedy ludzie zasiadają, by porozmawiać, starają się utworzyć rodzaj kręgu. Dowody na to przedstawiła Margaret Mead w książce Conference Behavior (Zachowanie konferencyjne)⁹⁸. Być może głównie dlatego siadając, tworzymy krąg, a nie inną formę, że lubimy siadać względem siebie pod pewnym kątem, a nie ramię w ramię⁹⁹. W kręgu nawet bezpośredni sąsiedzi siedzą jeden obok drugiego pod pewnym kątem.

Jednak nie wystarczy ustawić krzeseł w krąg. Miejsca do siedzenia zachowają taki układ tylko wtedy, gdy otaczające elementy architektoniczne — słupy, kolumny, ściany, kominek, okna — subtelnie podkreślą częściowo zamkniętą, zdefiniowaną przestrzeń o kształcie zbliżonym do koła. Zwłaszcza ogień pomaga w zagospodarowaniu kręgu siedzeń. Prawie równie dobrze funkcję tę mogą spełniać inne elementy.

Ponadto zaobserwowaliśmy, że rozplanowanie siedzeń wymaga pewnego luzu — nie może być zbyt sztywne. W miarę swobodne rozmieszczenie różnych sof, poduszek i krzeseł, które można przesuwać, ożywia krąg siedzeń. Krzesła można nieco przemieszczać, obracać pod niewielkim kątem, a jeśli jest ich o jedno czy dwa za dużo, to tym lepiej — wydaje się, że to ożywia grupę. Ludzie wstają i chodzą dookoła, po chwili niekiedy siadają na nowym krześle.

Dlatego:

Umieść każdą przestrzeń do siedzenia tak, aby była osłonięta, aby nie przecinały jej żadne ciągi ruchu. Nadaj jej kształt zbliżony do okręgu i spraw, by samo rozplanowanie pokoju delikatnie sugerowało właśnie ten kształt. Niech przejścia i aktywności biegną wokół tej przestrzeni, tak by ludzie naturalnie kierowali się w stronę krzeseł, kiedy mają ochotę usiąść. Rozmieść krzesła i poduszki luźno w kręgu, zawsze o kilka za dużo.

***

By uzyskać kształt koła, wykorzystaj kominek, słupy, kolumny i półotwarte ściany — OGIEŃ (181), KSZTAŁT PRZESTRZENI WEWNĘTRZNEJ (191), PÓŁOTWARTA ŚCIANA (193). Niech to miejsce nie będzie zbyt oficjalne ani zbyt zamknięte — WSPÓLNE OBSZARY W SERCU BUDYNKU (129), GRADACJA PRZESTRZENI DO SIEDZENIA (142). Wykorzystaj RÓŻNE RODZAJE KRZESEŁ (251) oraz duże i małe poduszki. Wstaw ich trochę za dużo, tak by nigdy nie stały idealnie, lecz zawsze w lekkim nieładzie. Stwórz KRĄG ŚWIATŁA (252), by podkreślić ten krąg siedzeń; możesz też wykorzystać wzorzec MIEJSCE PRZYOKIENNE (180)...

⁹⁶M. Mead, Conference Behavior, Columbia University Forum, lato 1967, s. 20-25.

⁹⁷R. Sommer, Studies in Personal Space, „Sociometry” 22 września 1959, s. 247-260.