175.

SZKLARNIA

...bardzo trudno utrzymać ogród, jeśli nie ma w nim swego rodzaju warsztatu, czegoś pomiędzy ogrodem a samym domem, gdzie rosną sadzonki i gdzie w umiarkowanym klimacie rośliny mogą się rozwijać mimo chłodu na zewnątrz. W GRUPIE DOMÓW (37) lub we WSPÓLNOCIE PRACY (41) taki warsztat stanowi zasadniczy wkład we WSPÓLNY TEREN (67).

***

Czyni się wiele wysiłków, by opanować energię słoneczną, zamieniając ją w gorącą wodę lub energię elektryczną. Jednak wciąż najłatwiejszym sposobem opanowania energii słonecznej jest sposób zarazem najbardziej oczywisty i najstarszy: złapać ciepło promieni słonecznych w szklarni i wykorzystać je do uprawy kwiatów i warzyw.

Wyobraź sobie prostą szklarnię połączoną z pokojem dziennym, zwróconą w stronę zimowego słońca i wypełnioną półkami na kwiaty i warzywa. Prowadzi do niej wejście z domu, łatwo więc korzystać z niej w zimie, nie wychodząc na zewnątrz. Ma również drzwi od strony ogrodu, tak że można jej używać jako warsztatu, kiedy przebywa się w ogrodzie, bez konieczności przechodzenia przez dom.

Taka szklarnia staje się wówczas wspaniałym miejscem: źródłem życia, pomieszczeniem, gdzie można hodować kwiaty, które będą częścią życia domu. Klasyczna oranżeria była naturalną częścią niezliczonej ilości domów w klimacie umiarkowanym.

Komuś, kto nie doświadczył działania szklarni będącej przedłużeniem domu, może być trudno zrozumieć, jak istotną częścią mieszkania się ona staje. Tworzy ona oddzielny świat sam dla siebie, tak określony i cudowny jak ogień czy woda, i zapewnia doświadczenia, które trudno porównać z tym, co oferują inne wzorce. Hewitt Ryan — psychiatra, dla którego budowaliśmy klinikę w Modesto, wykorzystując ten język wzorców — uważał szklarnię za coś tak istotnego, że włączył jedną jako podstawową część kliniki w ważnym miejscu, mianowicie tuż obok przestrzeni wspólnej, gdzie pacjenci mogli wracać do zdrowia, zajmując się sadzonkami, które miały być później stopniowo przesadzane, tworząc ogród przy klinice.

Kilka powstałych ostatnio „systemów energetycznych”, zainspirowanych ruchami ekologicznymi, próbuje uczynić szklarnie jedną z zasadniczych części ludzkich osiedli. Na przykład przy samowystarczalnym ekologicznym domu Grahame'a Gainesa wybudowano dużą cieplarnię, która jest źródłem ciepła i pożywienia⁸⁰. A Grow Hole Chahroudiego — przeszklone zagłębienie gruntu przeznaczone do uprawy warzyw w zimie — jest innym rodzajem cieplarni⁸¹.

Dlatego:

W umiarkowanym klimacie buduj szklarnię jako część swojego domu lub biura, tak by była zarówno „pomieszczeniem” samego domu, do którego można wejść, nie wychodząc na zewnątrz, jak i częścią ogrodu dostępną wprost z niego.

***

Umieść szklarnię tak, żeby był z niej łatwy dostęp do OGRODU WARZYWNEGO (177) i KOMPOSTU (178). Jej wnętrze zaaranżuj w ten sposób, żeby było otoczone PÓŁKAMI NA WYSOKOŚCI PASA (201) i miało dość przestrzeni magazynowej — WIELKIE SKŁADOWANIE (145). Możesz dodać w cieplarni specjalne siedzenie, na którym można wygodnie się rozsiąść — SIEDZISKO OGRODOWE (176), MIEJSCE PRZYOKIENNE (180)...

⁸⁰Zob. „London Observer” październik 1972.

⁸¹„Progressive Architecture” czerwiec 1970, s. 85.