177.
OGRÓD WARZYWNY*

...mamy już jeden wzorzec, który wyraża użytkowy charakter ogrodów — tak publicznych, jak i prywatnych DRZEWA OWOCOWE (170). Uzupełniamy go mniejszym, ale równie ważnym aspektem, jaki powinien posiadać każdy publiczny i prywatny ogród. Chodzi o wzbogacenie wspólnego terenu — WSPÓLNY TEREN (67), i prywatnych ogrodów — NA WPÓŁ UKRYTY OGRÓD (111); poletko, na którym ludzie mogą uprawiać warzywa.
***
Warzywa są najbardziej podstawowym składnikiem pożywienia. Jeśli porównamy wartość nabiału, warzyw, owoców, mięsa oraz żywności synu tetycznej, zauważymy, że warzywa odgrywają najbardziej istotną rolę. To jedyna grupa produktów, które same są w stanie utrzymać człowieka przy życiu. I wydaje się niemal pewne, że w ekologicznie zrównoważonym świecie człowiek będzie musiał wypracować jakieś zrównoważone podejście do warzyw jako składnika swojej codziennej diety83.
Od czasów rewolucji przemysłowej coraz więcej warzyw pochodzi od bezosobowych producentów. Jednak w świecie, w którym warzywa będą podstawowym składnikiem pożywienia i w którym wzrośnie samowystarczalność ludzi, uprawianie przez rodziny własnych warzyw stanie się równie naturalne jak oddychanie.
Obszar ziemi niezbędny do tego, by hodować warzywa dla gospodarstwa domowego, jest zadziwiająco niewielki. Wystarczy około czterech arów, by uzyskać zapas warzyw na cały rok dla czteroosobowej rodziny. Warzywa, jak się wydaje, zapewniają też wyższą „efektywność odżywczą”, gdy weźmie się pod uwagę pobraną ilość energii — słońca, pracy — niż jakiekolwiek inne pożywienie. A zatem mieszkańcy każdego domu czy grupy domów mogą wyprodukować własne zapasy warzyw, a każde gospodarstwo domowe, które nie ma prywatnej ziemi, powinno dysponować częścią wspólnego ogrodu warzywnego w pobliżu.
Poza tą podstawową potrzebą posiadania w miastach ogrodów warzywnych istnieje jeszcze potrzeba subtelniejsza. Parki, drzewa posadzone wzdłuż ulic i wystrzyżone trawniki w niewielkim stopniu przyczyniają się do stworzenia związku między nami a ziemią. Nie uczą nas niczego o produktywności ziemi ani o jej możliwościach. Wielu ludzi urodzonych, wychowanych i spędzających całe życie w miastach po prostu nie wie, skąd pochodzi żywność, którą jedzą, i jak wygląda żyjący ogród. Ich jedyna więź z tym, co powstaje dzięki ziemi, to zakup pakowanych pomidorów leżących na półce w supermarkecie. Ale kontakt z ziemią i procesem wzrostu roślin nie jest staroświecką subtelnością z przeszłości, którą można traktować od niechcenia. Taki kontakt jest istotną częścią procesu zapewnienia bezpieczeństwa organicznego. Mieszkańcy miasta, którzy pozyskują żywność wyłącznie w supermarkecie, muszą w głębi serca odczuwać jakąś niepewność.

Szkolny ogród w Amsterdamie, uprawiany przez dzieci
Dlatego:

***
Do nawożenia ziemi wykorzystuj naturalny kompost tworzony w domu i w sąsiedztwie — KOMPOST (178). Jeśli to możliwe, wykorzystaj do podlewania wodę zużytą w gospodarstwie domowym — POKÓJ KĄPIELOWY (144)...
83 Zob. np. F. M. Lappé, Diet for a Small Planet, New York: Ballantine Books 1971.
84 B. Rodale, Community Gardens, „San Francisco Chronicle” 31 maja 1972, s. 16.