169.

TARASOWATY STOK*

...ten wzorzec pomaga dopełnić inny — NAPRAWA DZIAŁKI (104). Tam, gdzie są budynki, wiąże się z KRAWĘDZIĄ BUDYNKU (160) i może pomóc w jej kształtowaniu; ułatwia też stworzenie POŁĄCZENIA Z ZIEMIĄ (168). Jeżeli teren jest spadzisty, wzorzec ten opisuje, jak poradzić sobie z jego nachyleniem w sposób, który przyniesie korzyści zarówno ludziom w budynku, jak i trawie i roślinom na ziemi.

***

Na stoku erozja wywołana przez spływ wody może zniszczyć glebę. Powoduje to także nierówny rozkład wody deszczowej w terenie, co naturalnie gorzej służy życiu roślin, niż gdyby woda była rozprowadzana równomiernie.

Aby rozwiązać ten problem, od tysiącleci stosuje się tarasy i wały budowane wzdłuż warstwic terenu. Erozja rozpoczyna się wówczas, kiedy woda spływa wzdłuż pewnych linii, wymywa leżącą na swej drodze ziemię, co sprawia, że rośliny przestają tam rosnąć, a dalej tworzy rowki w błocie i kurzu, co jeszcze bardziej pogarsza sytuację. Tarasy przeciwdziałają erozji dzięki temu, że spowalniają spływanie wody i zapobiegają tworzeniu się wyżłobień.

Co ważniejsze, dzięki tarasom woda jest rozprowadzana równomiernie w całym terenie. Na obszarze, na którym zastosowano tarasy, każdy metr kwadratowy ziemi otrzymuje taką samą ilość wody, ponieważ pozostaje ona tam, gdzie spada. W tych warunkach rośliny mogą rosnąć wszędzie — równie łatwo na naJbardziej stromych stokach wzgórz, jak i w najbardziej soczystych dolinach.

Tworzenie tarasów ma sens zarówno na parceli małego domku, jak i na wzgórzach otaczających dolinę. Właściwie wykonane tarasy na małej działce tworzą stabilny mikrosystem drenażu i chronią górną warstwę gleby, zachowując ją dla lokalnych ogrodów. Tytułowa fotografia naszego wzorca przedstawia mały budynek wzniesiony na starasowanej działce. Po zrealizowaniu tarasów budynek można łatwo w nie wpasować, ustawiając go prostopadle do nich.

W obu skalach — działki pod domek i wzgórz nad doliną ta metoda ochrony gleby i jej uzdrawiania wywodzi się jeszcze ze starożytności. „Dopiero bardzo niedawno nowoczesne sposoby walki z erozją, na przykład dzięki orce wzdłuż warstwic, zdołały dorównać efektywnością tradycyjnym metodom tarasowania, od dawna stosowanym w tak odległych od siebie krajach, jak Japonia i Peru”⁷⁶.

W makroskali wzgórz i dolin imponujące osiągnięcia w przysposobieniu wyjałowionej ziemi pod uprawę mają Chiny. Tak o tym pisze Joseph Alsop w swojej książce The Terraced Fields in China (Starasowane pola w Chinach):

Na chińskiej wsi nigdy nie szczędzono wysiłków, by uzyskać jak największe plony, wykorzystując dostępne zasoby. Mimo to nie byłem przygotowany na widok „tarasowych pól”, które pokazano mi w rolniczych komunach wokół Chungking. W tamtych okolicach obszary wiejskie są skaliste i tak wiele tam stromych zboczy, że nawet Chińczycy nie myśleliby o uprawianiu na nich ryżu. Stare metody, które prowadziły do erozji, polegały na uprawianiu jak największej ilości ryżu w dolinach, a potem obsiewaniu tych części zboczy wzgórz tam, gdzie zachowała się urodzajna gleba.

Nowa metoda polega na tworzeniu „pól tarasowych”. Wysadza się skały, by uzyskać potrzebne materiały budowlane. Następnie wzdłuż linii warstwic wznosi się solidne ściany oporowe z układanych na sucho kamieni, sięgające wysokością dwóch metrów. Na koniec wypełnia się ziemią pustkę za kamiennymi ścianami, tworząc w ten sposób pole tarasowe.

Dlatego:

Na każdym spadzistym terenie — na polach, w parkach, w ogrodach publicznych, nawet w prywatnych ogrodach otaczających domy — twórz system tarasów i nasypów ciągnących się wzdłuż warstwic terenu. Nadaj im kształt, budując niskie ściany wzdłuż poziomic stoków, a następnie zasypując ziemią przestrzenie za nimi, by stworzyć tarasy.
Nie ma powodu, żeby budynki musiały być dopasowane do tarasów. Mogą także przecinać linie tarasów.

***

Zasadź warzywa i załóż sady na tarasach — OGRÓD WARZYWNY (177), DRZEWA OWOCOWE (170). Wzdłuż ścian tworzących tarasy zasiej na tyle wysokie kwiaty, by można je było wąchać i dotykać — KWIATY NA PODWYŻSZENIU (245). Będzie zupełnie naturalne, jeżeli ściany umożliwią siadanie na nich — MUREK DO SIEDZENIA (243)...

⁷⁶M. Nicholson, The Environmental Revolution, New York: McGraw Hill 1970, s. 192.