143.

...miejsca do spania są zawarte w DOMENIE PARY (136) oraz DOMENIE DZIECI (137). Ponadto są w miejscach zwróconych ku wschodowi, tak aby otrzymywały poranne światło — SYPIALNIA OD WSCHODU (138). Ten wzorzec opisuje sposób grupowania łóżek w sypialni, a także ogólnie pomaga w tworzeniu samych obszarów do spania.

  Rozważmy różne sposoby ustawienia łóżek dzieci. W skrajnym przypadku można zgromadzić wszystkie łóżka w jednym pokoju, w jednej wspólnej sypialni. Drugą skrajnością jest taka aranżacja, że każde dziecko ma własny pokój. Pomiędzy tymi dwoma biegunami sytuuje się konfiguracja, w której dzieci mają swoje małe własne prywatne przestrzenie, nie tak duże jak pokój, zgrupowane wokół wspólnej przestrzeni zabaw. Spróbujemy teraz wykazać, że oba skrajne rozwiązania są niefortunne i że w celu rozwiązania konfliktu między różnymi siłami w życiu małego dziecka potrzebna jest jakaś wersja grupy wnęk sypialnych.

  Zacznijmy od wersji z jednym pokojem. W tym wypadku problemy są oczywiste. Dzieci są zazdrosne o zabawki, kłócą się o to, czy zostawić zapalone światło, włączone radio, o grę, w którą chcą grać, o otwieranie i zamykanie drzwi. Krótko mówiąc, przy małych dzieciach, szczególnie w wieku, w którym rozwija się poczucie własności i kontroli, jeden pokój z wieloma łóżkami stwarza po prostu za dużo kłopotów.

  Wielu rodziców, próbując uniknąć wspomnianych trudności, wybiera drugą skrajność. Jeśli tylko ich na to stać, każde dziecko ma własny pokój. Niestety, w ten sposób rodzą się zupełnie nowe problemy: małe dzieci zmuszone do tego, by być same, czują się odizolowane.

  Potrzeba zachowania kontaktu z innymi członkami rodziny w przestrzeni sypialnej jest szczególnie wyraźna w tradycyjnych kulturach, na przykład w Peru czy w Indiach, gdzie nawet dorośli śpią w grupach. W tych krajach ludzie po prostu nie lubią oddzielenia i czerpią poczucie bezpieczeństwa i wygody z tego, że stale otaczają ich inni. Ale nawet w krajach „zorientowanych na prywatność”, w których izolacja jest czymś powszechnym i oczywistym, na przykład w Stanach Zjednoczonych, przynajmniej dzieci mają te same odczucia. Wolą spać w towarzystwie, ponieważ wtedy czują się bezpieczniej. Wiemy, że małe dzieci wolą, by w nocy drzwi ich pokoju były otwarte, lubią spać przy świetle i wolą kłaść się do łóżka, kiedy w domu słychać jeszcze odgłosy świadczące o aktywności dorosłych.

  Ponieważ ten instynkt jest tak silnie rozwinięty u dzieci we wszystkich kulturach, sądzimy, że zmuszanie ich do życia w oddzielnym pokoju może być niezdrowe, niezależnie od zwyczajów. Relatywista kulturowy zapewne dowodziłby, że wszystko zależy od otoczenia kulturowego i że w kulturach, które wysoko cenią prywatność, samowystarczalność i samotność, można z powodzeniem umieszczać dzieci w oddzielnych pokojach w celu rozwijania takich postaw. Mimo iż taki relatywizm kulturowy jest potencjalnie uzasadniony, wydaje się nam, że chociaż dorośli potrzebują własnego pokoju, to umieszczanie małych dzieci w oddzielnych pomieszczeniach jest całkowicie niezgodne ze zdrowym rozwojem psychospołecznym, a nawet może spowodować organiczne szkody. Znamienne, że poza kulturą Stanów Zjednoczonych i kulturami do niej podobnymi nigdzie wzorzec „oddzielny pokój dla każdego dziecka” nie jest szeroko rozpowszechniony. Na podstawie obserwacji jednoznacznie stwierdzamy, że wzorzec ten przyczynia się do emocjonalnego wycofywania się oraz przesadzonego podkreślania roli indywidualnej samowystarczalności, co ostatecznie wywołuje u jednostki wewnętrzny konflikt między potrzebą kontaktu z innymi ludźmi a potrzebą wycofania.

  Mamy więc do czynienia z dwiema przeciwstawnymi tendencjami. Z jednej strony dzieci potrzebują pewnej prywatności, ucieczki od niekończących się sporów o podział terytorium, obszaru, który będzie zminiaturyzowaną wersją „własnego pokoju” osoby dorosłej. Z drugiej strony odczuwają niemal zwierzęcą potrzebę kontaktu z innymi — rozmowy, opieki, dotyku, dźwięków i zapachów innych ludzi.

  Uważamy, że konflikt ten można rozwiązać tylko poprzez układ, który da im szansę zaspokojenia obu potrzeb; układ indywidualnych przestrzeni, będących w ich „posiadaniu”, zgrupowany wokół wspólnego miejsca zabaw. Dzięki takiemu układowi dzieci będą się wzajemnie widzieć i słyszeć, w związku z czym nigdy nie będą się czuły zbyt osamotnione. W kulturach, w których ludzie nie potrzebują wiele prywatności, grupa łóżek zapewni wystarczającą prywatność, gdy będzie się składała z prostych, odgradzanych zasłonkami sypialnych (zobacz wzorzec WNĘKA NA ŁÓŻKO (188)). W kulturze, w której ludzie potrzebują większej prywatności, zgrupowane łóżka można umieścić w małych pokoikach otaczających wspólną przestrzeń.

  Na koniec przedstawiamy dwie ilustracje. Pierwsza to interpretacja tego wzorca dokonana przez pewnego niezawodowego projektanta działającego metodą naszego języka wzorców. Druga to zdjęcie grupy lóżek w domu bretońskim.

  Dlatego:

  Inną wersją tego wzorca, bardziej nadającą się dla dorosłych, jest wzorzec WSPÓLNOTA SNU (186). W obu przypadkach kształtuj alkowy zgodrge ze wzorcem WNĘKA NA ŁÓŻKO (188). Jeżeli grupa łóżek ma być przeznaczona dla dzieci, stwórz w środku miejsce do zabawy, stosownie do wskazówek zawartych we wzorcu DOMENA DZIECI (137). Następnie, także zgodnie z tym wzorcem, ukształtuj ciąg prowadzący od łóżek dzieci, obok kuchni, aż na zewnątrz domu. Wykorzystaj rozmieszczenie garderób i szaf, żeby ukształtować grupę łóżek i indywidualne wnęki — GARDEROBA (189), SZAFY MIĘDZY POKOJAMI (198). Wprowadź małe kąciki i zakamarki — DZIECIĘCE JASKINIE (203) Całą przestrzeń oświetl ŚWIATŁEM Z DWÓCH STRON W KAŻDYM POKOJU (159). Projektując kształt tej przestrzeni, korzystaj ze wzorca KSZTAŁT PRZESTRZENI WEWNĘTRZNEJ (191)...