109.

...w przypadku bardzo małego domu lub biura wzorzec SKRZYDŁA ŚWIATŁA (107) stosowany jest niemal automatycznie. Nikt przecież nie będzie sobie wyobrażał, że taki dom może mieć więcej niż 7,5 metra. Są jednak powody, żeby uczynić go jeszcze dłuższym i węższym. Wzorzec ten został po raz pierwszy sformułowany przez Christie Coffin.

  Istnieje wiele powszechnie znanych przykładów wskazujących na to, że przeludnienie małych mieszkań jest szkodliwe psychologicznie i społecznie¹⁹. W zatłoczonych małych mieszkaniach mamy wrażenie, że jedna osoba siedzi drugiej na głowie. Wydaje się, że wszystko jest zbyt blisko siebie. Prywatność jednostek czy par też jest niemal nieosiągalna.

  Prostym rozwiązaniem tych problemów byłoby zapewnienie ludziom większej przestrzeni. Ta jednak jest kosztowna i zwykle niemożliwe okazuje się kupno większego kawałka przestrzeni niż pewien bardzo ograniczony jej wycinek. Rodzi się pytanie: Jaki kształt będzie dawał wrażenie największej przestrzenności w wypadku pewnej ustalonej powierzchni?

  Odpowiedź podsuwa matematyka.

  Wrażenie przeludnienia zależy w dużym stopniu od średnich odległości między różnymi punktami wewnątrz budynku. W małym domu te odległości są małe — nie można więc przejść się gdzieś daleko ani uciec od spraw, które nas denerwują, trudno jest także odizolować się od źródeł hałasu, nawet jeśli są w innym pomieszczeniu.

  Aby to zmienić, budynek powinien mieć taki kształt, żeby średnie odległości między punktami były duże. (Dla każdej figury o danym kształcie możemy obliczyć średnią lub przeciętną odległość między dwoma dowolnie wybranymi punktami leżącymi w jej obrębie). Średnie odległości między punktami są niewielkie w przypadku figur o kształtach zwartych, takich jak koła i kwadraty, a duże — w przypadku figur o kształtach wydłużonych, takich jak długie i wąskie prostokąty, figury rozgałęzione i wysokie, wąskie wieże. Te kształty zwiększają rozdzielenie miejsc we wnętrzu budynku, dzięki czemu również wzrasta poczucie względnej prywatności, jakie ludzie mogą mieć w ramach danej powierzchni.

  Oczywiście w praktyce istnieją granice wydłużania i zwężania budynku. Gdy dom jest za długi i za wąski, koszty ścian i ogrzewania stają się zbyt wysokie, a plan przestaje być funkcjonalny. Nie jest to jednak powód, żeby zadowalać się jedynie zwartymi formami pudełkowymi.

  Mały budynek może być zazwyczaj o wiele węższy, niż ludzie to sobie wyobrażają. Z pewnością może liczyć mniej niż 7,5 metra szerokości, proponowane we wzorcu SKRZYDŁA ŚWIATŁA (107). Widzieliśmy udane budynki, których szerokość wynosiła 3,6 metra, a nawet węższe, na przykład dom Richarda Neutry w Los Angeles.

  Długi i wąski dom może także mieć kształt wieży lub pary wież połączonych ze sobą na poziomie parteru. Wieże mieszkalne, tak jak zwyczajne kondygnacje, mogą być o wiele węższe, niż sądzimy. Trzykondygnacyjny budynek o podstawie 3,6 na 3,6 metra, z zewnętrzną klatką schodową, jest wspaniałym domem. Z psychologicznego punktu widzenia pokoje znajdują się tak daleko od siebie, że człowiek czuje się tak, jakby mieszkał we dworze.

  Dlatego:

  Wykorzystuj długi i wąski plan, żeby kształtować przestrzeń zewnętrzną na działce — POZYTYWOWA PRZESTRZEŃ ZEWNĘTRZNA (106). Długi obwód budynku przygotowuje scenę dla wzorców STOPNIOWANIE INTYMNOŚCI (127) i KASKADA DACHÓW (116). Zadbaj o to, żeby prywatność osiągnięta dzięki wąskiemu planowi budynku była równoważona przez miejsca wspólne na skrzyżowaniach domu — WSPÓLNE OBSZARY W SERCU BUDYNKU (129)...