105.

...w ramach ogólnych zasad rozmieszczania, określonych we wzorcu NAPRAWA DZIAŁKI (104), ten wzorzec rządzi sytuowaniem budynku i otaczającej go otwartej przestrzeni w stosunku do słońca.

  Być może jest to najważniejsze stwierdzenie dotyczące dowolnego budynku. Jeżeli budynek jest właściwie usytuowany, to wraz z przylegającymi ogrodami będzie miejscem szczęśliwym, pełnym życia i radości. Jeżeli zaś powstanie w złym miejscu, to ani uznanie całego świata, ani najpiękniejsze detale architektoniczne nie zapobiegną temu, że będzie miejscem głuchym i ponurym. W każdym mieście marnują się tysiące hektarów niezabudowanej przestrzeni, ponieważ leżą po północnej stronie budynków i nigdy nie świeci tam słońce. Dotyczy to zarówno budynków publicznych, jak i prywatnych domów. Plac niedawno ukończonego Bank of America w San Francisco, gigantycznego gmachu zaprojektowanego przez jedną z większych firm architektonicznych, znajduje się właśnie po północnej stronie. W porze lunchu plac jest pusty, a ludzie wolą jeść kanapki na ulicy, po południowej, nasłonecznionej stronie budynku.

  Podobnie dzieje się z otoczeniem małych domów prywatnych. Kształt i orientacja działki powodują, że w większości osiedli powstają domy otoczone przestrzenią otwartą, z której nikt nigdy nie będzie korzystać, ponieważ nie leży ona w słońcu.

  Badania przeprowadzone w dzielnicy rezydencjonalnej w Berkeley w Kalifornii potwierdzają istnienie tego problemu. Osiemnaście na dwadzieścia osób ankietowanych przy ulicy Webster, biegnącej ze wschodu na zachód, oświadczyło, że korzysta tylko z tych części podwórek, które leżą w słońcu. Połowa ankietowanych mieszkała po północnej stronie ulicy, więc w ogóle nie korzystała z podwórek znajdujących się na tyłach domów, lecz siadywała w ogródkach od strony ulicy po to, żeby przebywać w południowym słońcu. Północne podwórka były używane przede wszystkim jako skład rupieci. Żadna z ankietowanych osób nie powiedziała, że woli zacienioną część podwórka od słonecznej.

  Ponadto badanie potwierdziło przypuszczenie, że ludzie nie używają nasłonecznionych miejsc oddzielonych od domu szerokim pasem cienia, przez który trzeba przejść, żeby dostać się do części słonecznej. Cztery z północnych podwórek były na tyle duże, że słońce docierało do ich tylnej części, najbardziej oddalonej od domu. Tylko na jednym z tych podwórek korzystano z jego nasłonecznionego fragmentu, mianowicie na tym, gdzie można było się dostać do słonecznego miejsca bez przechodzenia przez szeroki pas cienia.

  Chociaż idea skierowanych na południe przestrzeni otwartych jest prosta, niesie poważne konsekwencje, a wprowadzenie jej w życie będzie wymagało dużych zmian w użytkowaniu terenów. Na przykład, sąsiedztwa mieszkaniowe trzeba by organizować w zupełnie inny sposób niż obecnie. Prywatne działki musiałyby być wydłużone na osi północ—południe, a domy stawiałoby się w ich północnej części.

  Trzeba wziąć pod uwagę, że wzorzec ten został opracowany w rejonie zatoki San Francisco. Oczywiście jego znaczenie zmienia się wraz z szerokością geograficzną i klimatem. Na przykład, w miejscowości Eugene w Oregonie, położonej mniej więcej na 50. równoleżniku, gdzie panuje raczej deszczowy klimat, wzorzec ten nabiera jeszcze większego znaczenia — podczas dni słonecznych przedpola południowych fasad budynków są najcenniejszymi przestrzeniami zewnętrznymi. W klimacie pustynnym wzorzec ten ma mniejsze znaczenie, gdyż ludzie będą woleli przebywać w miejscach, gdzie jest tyle samo słońca, co cienia. Tak czy owak, pamiętajmy, że jest to absolutnie podstawowy wzorzec.

  Dlatego:

  Niech na położenie zewnętrznej przestrzeni otwartej wpływa także wzorzec NA WPÓŁ UKRYTY OGRÓD (111). Niech przestrzenie zewnętrzne będą pozytywowe — POZYTYWOWA PRZESTRZEŃ ZEWNĘTRZNA (106). Podziel budynek na wąskie skrzydła — SKRZYDŁA ŚWIATŁA (107), przy czym najważniejsze pomieszczenia umieść po południowej stronie tych skrzydeł — SŁOŃCE WE WNĘTRZACH (128), a magazyny, parkingi i tym podobne miejsca po stronie północnej — ŚCIANA PÓŁNOCNA (162). Gdy projekt budynku będzie już bardziej zaawansowany, możesz skupić się na szczególnych miejscach słonecznych, w których spotykają się budynek i przestrzeń zewnętrzna. Stwórz tam wyraźnie określone miejsca, gdzie ludzie mogą siedzieć na słońcu SŁONECZNE MIEJSCE (161)...