223.

GŁĘBOKIE GLIFY

...ten wzorzec pomaga dopełnić działanie ŚWIATŁO Z DWÓCH STRON W KAŻDYM POKOJU (159), w jeszcze większym stopniu przyczyniając się do redukcji olśnienia. Pomaga też ukształtować RAMY JAKO POGRUBIONE KRAWĘDZIE (225).

***

Gdy styk ramy okiennej ze ścianą tworzy ostry kontur, okna rażą oślepiającą jaskrawością i powodują, że pomieszczenia, w których się znajdują, są nieprzyjemne.

Takie okna wywołują efekt podobny do świateł nadjeżdżającego samochodu: oślepiająca jasność sprawia, że nie widać niczego innego na drodze, ponieważ oko nie jest w stanie adaptować się jednocześnie do jaskrawego światła reflektorów i do otaczającej je ciemności drogi. Tak samo okno jest zawsze dużo jaśniejsze niż ściana wewnętrzna, a ściany jawią się najciemniej przy krawędzi okna. Różnica jasności między jasnym oknem a ciemną ścianą także powoduje olśnienie.

Rażąca jaskrawość i łagodne światło

Rozwiązaniem tego problemu będzie rozchylenie boków otworu okiennego do wnętrza, tak by utworzyły glif między oknem a ścianą. Rozchylony glif ustanawia strefę przejściową — obszar pośredniej jasności — między światłem okna a ciemnością ściany. Jeżeli glify będą wystarczająco głębokie, a kąt odpowiedni, efekt oślepiania zostanie całkowicie wyeliminowany.

Ościeże musi być jednak naprawdę głębokie, a kąt rozglifienia wyraźny. W empirycznych badaniach zjawiska olśnienia Hopkinson i Petherbridge odkryli, że: (1) im szersze ościeża, tym mniejsze olśnienie powodują; (2) glif działa najlepiej, kiedy jego jasność leży dokładnie pomiędzy jasnością okna i jasnością ściany⁹.

Z naszych eksperymentów wynika, że najbliższa tego jest sytuacja, kiedy glif tworzy z płaszczyzną okna kąt rozwarty o wartości 120—130 stopni, chociaż oczywiście kąt ten będzie się zmieniał w zależności od warunków lokalnych. Odkryliśmy ponadto, że aby zaspokoić potrzebę „głębokiego” ościeża, sam glif musi mieć szerokość 25—30 centymetrów.

Dlatego:

Obramienie okna powinno być głębokie i rozglifione: szerokie na mniej więcej 30 centymetrów, a w stosunku do płaszczyzny okna rozwarte pod kątem 120 do 130 stopni, tak żeby łagodny gradient światła dziennego dawał płynne przejście między jasnością samego okna a cieniem ściany we wnętrzu.

***

Tę głęboką wnękę obramienia okna zbuduj tak, żeby była ciągła z konstrukcją ściany — RAMY JAKO POGRUBIONE KRAWĘDZIE (225). Jeżeli ściana jest cienka, nadaj ościeżom konieczną głębokość od wewnętrznej strony ściany, wstawiając półki na książki, szafy lub inne elementy GRUBYCH ŚCIAN (197). Aby światło stało się jeszcze łagodniejsze, ozdób krawędzie okna koronką, ażurowym motywem i pnączami - PRZEFILTROWANE ŚWIATŁO (238), PÓŁCALOWA LISTWA (240), PNĄCZA (246)...

⁹R. G. Hopkinson, P. Petherbridge, Discomfort Glare and the Lighting of Buildings, „Transactions of the Illuminating Engineering Society” 1950, t. XV, nr 2, s. 58—59.